INHOUD "Gelijke kansen in het onderwijs"
MAGAZINE
- Schoolleiders over keuzes en het Curriculum.nu, Marjolijn Voogel
- Vernieuwing van het vmbo: meer dan een nieuw jasje, Eva Voncken, Emina van den Berg, Karien Coppens, Djoerd de Graaf, Christoph Meng en José Mulder
- Verbetering van de huidige vo-eindexamenpraktijk, Dick van der Wateren
- Beroepsvorming van leraren in het voortgezet onderwijs, Marc Vermeulen
FOCUS OP KANSENGELIJKHEID
- Introductie op het thema kansenongelijkheid, Jan Maarse, Anneke Westerhuis, Sietske Hendriks en Arie Olthof
- 1. Gedeelde verantwoordelijkheid voor een gezamenlijke aanpak; Gelijke kansen, Eddie Denessen
- 2. Het onderwijs is niet beter dan de samenleving, Jan Maarse en Sietske Hendriks
- Column; Gelijke kansen: een sympathiek idee? Douwe Brouwer
- 3. Drie uitdagingen om alle leerlingen gelijke kansen te geven, Inge de Wolf, Roel Ariës en Sanne van Wetten
- 4. Toelatingsbeleid en kansengelijkheid, Guido Walraven, Paco Lucassen, Jeroen Onstenk en Jeroen Peters
- Column; Kansengelijkheid: een opgave voor het onderwijs? Frits Hoekstra
- 5. Nieuwkomers in het vo; Noodzaak tot nieuwe vormen van samenwerking, organisatie en aanbod, Maaike Hajer en Paulien Muller
- 6. Effectief lokaal onderwijskansenbeleid, Frank Studulski
- Epiloog, Sietske Waslander
Onderwijs2032 dreigde te verzanden en werd opgevolgd door Curriculum.nu, dat ondertussen ook in de grindbak lijkt te zijn gestrand. Het toont maar aan hoe lastig het is om binnen het Nederlandse onderwijsbestel vernieuwing van de grond te krijgen. Succesvolle verandering lijkt dan toch vooral van schoolleiders te moeten komen, die voorwaarden weten te creëren zodat teams stappen kunnen zetten. Zie bijvoorbeeld in het magazinedeel het artikel van Marjolijn Voogel over de rol van schoolleiders bij curriculumontwikkeling en het artikel van Eva Voncken c.s. over de vernieuwing van de beroepsgerichte programma’s in het vmbo.
Lastiger wordt het als vernieuwingen een fundamenteel karakter hebben en het bestel betreffen. De recente voorstellen van een coalitie van onderwijsorganisaties onder de noemer Toekomst van ons onderwijs vallen in deze categorie (zie https://toekomstvanonsonderwijs.nl/bestand/). Deze coalitie hoopt dat, via de verkiezingsprogramma’s van politieke partijen, hun voorstellen in het regeerakkoord van het volgende kabinet zullen belanden.
Het uitgangspunt dat als je iets gedaan wilt krijgen, het belangrijk is dat het in het regeerakkoord komt te staan, klopt. Maar of het lukt om via deze route bovenlangs, onderwijsverandering te agenderen, valt nog te bezien. De totstandkoming van verkiezingsprogramma’s en regeerakkoorden kennen immers een eigen dynamiek.
Wat qua agendering wel goed werkt, is als de Inspectie van het Onderwijs in de jaarlijkse Staat van het Onderwijs de noodklok luidt rond een specifiek thema. Dit gebeurde bijvoorbeeld enige jaren geleden toen de inspectie liet zien dat er in het onderwijs sprake was van toenemende kansenongelijkheid.
Sindsdien figureert het thema op beleidsagenda’s van scholen, schoolbesturen en overheden. Voor ons voldoende aanleiding om er in het focusdeel uitgebreid bij stil te staan. Terzijde: hoe de inspectie er destijds toe kwam om kansenongelijkheid te agenderen, is een vraag die we in het focusdeel niet beantwoorden. Interessant is de vraag wel, als je afgaande op recente berichten, je realiseert dat inspecties minder onafhankelijk zijn dan je zou mogen verwachten.
Hoe komt onderwijsverandering tot stand? Cruciaal zijn natuurlijk docenten en leraren en daar zit dan meteen ook een belangrijke bottleneck. Leek het er enige jaren geleden op dat er een soort van lerarenrevolutie gaande was en leraren hun plek in het georganiseerde onderwijsveld opeisten, inmiddels lijkt dat elan te zijn weggeëbd. Een beperkt deel van de docenten en leraren laten zich voor wat betreft hun rol als werknemer vertegenwoordigen door vakbonden, die het onderling overigens lang niet altijd eens zijn. Beroepsmatig zijn docenten en leraren nauwelijks georganiseerd, waardoor in vergelijking met andere professies de beroepsvorming achterblijft. Hierover schreef redactielid Pieter Leenheer het boek De bril van de leraar, wat voor Marc Vermeulen de aanleiding vormde om in het magazinedeel stil te staan bij beroepsvorming van leraren. Hij concludeert: “Willen leraren in Nederland hun plek kunnen pakken, dan zullen ze meer van zich moeten laten horen en een proactieve en constructieve rol in het debat over onderwijs moeten claimen.”
De redactie (redactie@denieuwemeso.nl)
