Alle artikelen - Abonneer je nu!

Loneliness and Longing Conscious and Unconscious Aspects Brent Willock, Lori C. Bohm & Rebecca Coleman Curtis (Eds.) Routledge, 2012 ISBN 978 04 156 1097 1 Als ‘Loneliness and Longing’ iets laat zien, is het de vele gedaantes waarin eenzaamheid en verlangen zich kunnen voordoen. En dat iedereen er vroeg of laat mee te maken krijgt. Daarom is het des te opmerkelijker dat er kennelijk weinig onderzoek naar eenzaamheid wordt gedaan. De zesentwintig bijdragen in deze uitgave vormen een breed geschakeerd begin om dat hiaat te vullen. Om het enigszins overzichtelijk te houden is het onderverdeeld in thema’s, zoals eenzaamheid in cyberspace, in de verschillende levensfasen of in de sociaal-culturele omgeving (met een boeiende bijdragen over de invloed van bedrijfsculturen). Soms wordt het thema beschreven aan de hand van cases van cliënten, soms zijn het bijzondere persoonlijke ontboezemingen van therapeuten, soms een wat taaie theoretische verhandeling. Sommigen beschouwen eenzaamheid als iets pathologisch dat uit een trauma voortvloeit of een bijkomstigheid van een cultuur is. Zo zet Karen Lombardi een groot vraagteken bij het effect van de cultuur van het internet en massamedia op het gevoel van interpersoonlijke verbinding bij de huidige jonge generaties. Anderen beschouwen eenzaamheid meer als iets wat bij het leven hoort, waarbinnen de pessimisten en optimisten te onderscheiden zijn. De pessimisten koppelen de eenzaamheid aan een hopeloos verlangen, terwijl de optimisten het als een bron voor creativiteit beschouwen. Een voorbeeld is het artikel van Susan Ostrov Weisser, die zich voorbereidt op een leven alleen. Daarbij gebruikt ze de woorden van een gedicht van William Wordsworth: ‘I wandered lonely as a cloud’. Ze ziet zijn woorden niet als blijk van eenzaamheid, maar juist van verbinding, met de wereld. Die mindfulnessachtige benadering van eenzaamheid komt bij meer auteurs voor. Juist omdat eenzaamheid zo’n ondergeschoven kindje is – wie geeft nou graag toe dat hij zich soms eenzaam voelt, ook (of zeker?) vandaag de dag nog – is dit boek een aanrader, misschien wel een must voor iedereen die anderen begeleidt. Omdat eenzaamheid zich zo gemakkelijk hult in een ander jasje, waardoor je het gemakkelijk over het hoofd ziet. En vanwege de remedie die Moeder Theresa voorschrijft: liefde. Met dit boek in de hand kunnen begeleiders die liefde misschien gemakkelijker opbrengen, doordat ze eenzaamheid gemakkelijker herkennen en compassie ervoor kunnen opbrengen. Marion Kriele – masseur, coach en vertaler

Zicht op eenzaamheid Achtergronden, oorzaken en aanpak Theo van Tilburg & Jenny de Jong Gierveld Van Gorcum, 2007 ISBN 978 90 232 4344 1 ‘Zicht op eenzaamheid’ neemt de lezer in begrijpelijke taal mee langs de verschillende aspecten van eenzaamheid. In het eerste deel staat begripsvorming centraal: wat is eenzaamheid en welke vormen kunnen we onderscheiden? Deel twee behandelt de mogelijke verklaringen voor het feit dat mensen zich eenzaam voelen. Heeft dat te maken met het aantal vrienden en kennissen dat men heeft? Heeft dat te maken met de buurt waarin ze wonen? Welke risicogroepen zijn er? In het derde deel is er aandacht voor het voorkomen,oplossen en/of verwerken van eenzaamheid, waarbij nadrukkelijk wordt gekeken naar de bijdrage die mensen daaraan zelf kunnen leveren. Natuurlijk komen ook de mogelijke betekenis en invloed van de omgeving aan de orde, evenals de mogelijkheden van eenzaamheidsinterventies. Longing, Intimacy and Loneliness Ami Rokach (Ed.) Routledge, 2014 ISBN 978 04 158 4218 1 ‘Longing, Intimacy and Loneliness’ examines the very basic human need to belong. It looks at the intimacy that is a cornerstone of such belonging and closeness, romantic relationships, which signify belonging in the Western world, and loneliness and love, which are inextricably linked to the subject. The book examines these constructs and considers other issues such as the basic human need to belong; the different love styles and how are they expressed; empathy, social support and humour and their influence on looseness and romanticelations; loneliness and marital adjustment; the influence of culture on relationships and the loneliness felt by the partner. Lonely Children and Adolescents Self-Perceptions, Social Exclusion, and Hope Malka Margalit Springer, 2010 ISBN 978 14 419 6284 3 ‘Lonely Children and Adolescents’ illuminates seldom-explored experiences of social isolation among young people as well as the frustrations of the parents and teachers who wish to help. This book conceptualizes loneliness not simply as the absence of social connections, but as a continuum of developmental experience, often growing out of the conflict between opposite needs: to be like one’s peers yet be one’s unique self. The author draws clear distinctions between loneliness and solitude and identifies genetic and environmental characteristics that can be reinforced to help children become more resilient and less isolated. In addition, therapeutic approaches are described that challenge loneliness by encouraging empowerment, resilience, and hope. Mag een mens eenzaam zijn? Studies naar existentiële eenzaamheid ... Ton Jorna et al. SWP, 2012 ISBN 978 90 885 0341 2 In deze bundel wordt eenzaamheid benaderd als iets dat bij het leven hoort. Deze existentiële invalshoek biedt ruimte om anders met eenzaamheid om te gaan en ook te komen tot een positieve duiding. De fundamentele vraag is dan: mag een mens eenzaam zijn? Zeven auteurs werpen een breed licht op deze vraag: zij zien eenzaamheid niet uitsluitend als probleem, maar ook als mogelijkheid voor innerlijke groei, als een schrijnende toestand die ook vruchtbaar kan zijn. Zij laten zien dat eenzaamheid niet alleen een gemis in en aan relaties is, maar ook vaak een confrontatie met angst, de dood, het eigen innerlijk landschap. De bijdragen bieden handreikingen aan professionals, beleidsmakers, vrijwilligers en degenen die eenzaamheid aan den lijve ervaren. Loneliness The Experience of (...) Isolation Robert S. Weiss The MIT Press, 1975 ISBN 978 02 627 3041 9 ‘Loneliness’ brings together papers which attempt to capture the phenomena of loneliness with case materials that illuminate the descriptive and theoretical accounts. It is organized into seven sections, covering: explanations for the neglect of loneliness, and an attempt to describe the condition; mechanisms underlying some forms of loneliness; a discussion of situations in which loneliness is commonly found; loneliness among those suffering the loss of a loved one; the loneliness of social isolation; resources available to the lonely; and, finally, a look at issues yet to be dealt with and some suggestions forthe management of loneliness. Although this text is fairly old, the relevancy of the information applies today in many ways. Lof der eenzaamheid Over een oude menselijke waarde Stephan de Jong Valkhof Pers, 2014 ISBN 978 90 562 5408 7 Eenzaamheid kan natuurlijk problematisch zijn, tragisch zelfs. Eenzaamheid zonder goede menselijke relaties doet de ziel vervlakken. Maar dat geldt ook voor relaties zonder enige mate van eenzaamheid. Volwassenwording omvat het ontwikkelen van sociale en communicatieve vaardigheden. Maar zou volwassenwording ook niet kunnen bestaan uit het leren om alleen te zijn? Behoort eenzaamheid, een onvermijdelijke kant van het bestaan, niet tot de kenmerken van innerlijke kracht? Dit boek vertelt hoe grote denkers uit de westerse cultuurgeschiedenis eenzaamheid wisten te waarderen. Als ruimte waarin zich een zelfstandige visie kan ontwikkelen, creativiteit zich kan ontplooien, bezinning tot verdieping kan leiden en zelfs relaties tot hun recht kunnen komen.

Auteur: redactie

Eenzame jongeren gevoeliger voor Omgeving Lonely reflections: Variations in Adolescents’ Trait and State Loneliness. Promotie Eeske van Roekel. Radboud Universiteit Nijmegen, 16 mei 2014 Eeske van Roekel onderzocht hoe eenzame jongeren hun dagelijks leven ervaren, in het bijzonder hoe en wanneer eenzaamheid wordt ervaren. Daarnaast onderzocht ze welke genetische en omgevingsfactoren mogelijk een rol spelen in de ontwikkeling van eenzaamheid. Ze stelde vast dat jongeren het meest eenzaam zijn als ze alleen zijn, maar wanneer ze in gezelschap zijn ervaren ze de hoogste eenzaamheid op school en met klasgenoten en de laagste eenzaamheid thuis, met familie en vrienden. Daarnaast reageren hoogeenzame jongeren anders op sociale contexten dan laageenzame jongeren. Hoogeenzame jongeren reageren sterk negatief op negatief gezelschap, maar ook sterk positief op positief gezelschap. De genetische studies in dit proefschrift leveren deels bewijs voor een aantal genen die – in combinatie met omgevingsfactoren als sociale steun – mogelijk gerelateerd zijn aan gevoelens van eenzaamheid. Replicatie van deze bevindingen wordt aanbevolen. (bron: Radboud Universiteit Nijmegen) Sterk verband tussen slecht horen en eenzaamheid When your hearing fails you: Hearing loss. Promotie Marieke Pronk. Vrije Universiteit Amsterdam, 25 oktober 2013 Zo’n 30% van de 55-plussers en maar liefst 90% van de 80-plussers heeft een gehoorprobleem aan beide oren. Zo is slechthorendheid één van de meest voorkomende chronische aandoeningen. Als ouderen slechter horen, worden ze ook eenzamer. Dit geldt met name voor oudere mannen die geen hoortoestel gebruiken. Ook ouderen die met een partner samenwonen, blijken hier gevoelig voor. Een snellere achteruitgang van het gehoor leidt tot een grotere toename in eenzaamheid. Vooral verweduwde ouderen en ouderen met beperkt gehoor zijn gevoelig hiervoor. Pronk: “Met speciale programma’s voor deze slechthorende ouderen kunnen we hun eenzaamheid bestrijden.” (bron: VUmc) Coalitie Erbij Coalitie Erbij steunt door samenwerking van haar leden (Humanitas, Leger des Heils, MOgroep, Nationaal Ouderenfonds, Nationale Vereniging de Zonnebloem, Resto VanHarte en Sensoor), mensen die zich eenzaam voelen of dreigen te vereenzamen en maakt de samenleving bewust van de betekenis van eenzaamheid en van het belang eenzaamheid zo veel mogelijk te beperken. Coalitie Erbij informeert eenzamen en biedt met expertise ondersteuning aan duizenden vrijwilligers en professionals die eenzaamheid bestrijden; in beleid en praktijk. www.eenzaam.nl Jaarlijks organiseert Coalitie Erbij de Week tegen Eenzaamheid, die in 2014 van 25 september tot en met 4 oktober plaatsvindt. www.samentegeneenzaamheid.nl Gezond ouder worden Healthy Ageing: Prevention of loneliness among elderly people. Evaluation of a complex intervention in public health practice. Promotie Rianne de Vlaming. Wageningen UR, 19 april 2013 Het hoofddoel van dit promotieonderzoek was de evaluatie van het project ‘Gezond ouder worden’ in de gemeente Epe. In Epe zijn tussen 2008 en 2010 allerlei activiteiten uitgevoerd gericht op het bevorderen en in stand houden van het sociale netwerk van zelfstandig wonende ouderen. Dit varieerde van het verspreiden van poster en flyers en artikelen in de lokale krant, tot voorlichtingsbijeenkomsten, groepscursussen en sociale activiteiten, zoals een dialectenmiddag en gezamenlijke maaltijden. Uit het onderzoek blijkt dat na twee jaar ongeveer 40% van de ouderen op één of andere wijze iets gehoord of gezien had van het project. De frequentie en intensiteit mwaarmee ouderen hebben deelgenomen aan projectactiviteiten was echter beperkt, sommige mensen zijn bijvoorbeeld eenmalig bij een voorlichtingsbijeenkomst geweest. Ouderen in Epe bleken na afloop van het project gemotiveerder en ervoeren meer stimulans uit hun omgeving om mee te doen aan sociale activiteiten en om desgewenst professionele hulp te zoeken. Effecten op de mate van sociale steun die ouderen vanuit hun sociale netwerk ontvangen en de mate van eenzaamheid konden niet worden aangetoond en vereisen waarschijnlijk een langere duur van het project en activiteiten die nog meer zijn toegespitst op de behoeften van specifieke groepen ouderen. (bron: Wageningen UR) Mag je oude bomen niet verplanten? Residential relocation and personal networks of older Dutch adults. Promotie Brigitte Bloem. Vrije Universiteit Amsterdam, 22 januari 2013 Ouderen beschouwen verhuizen als een stressvolle gebeurtenis en de overheid steunt de wens van ouderen om zolang mogelijk zelfstandig te blijven wonen in hun vertrouwde huis. Brigitte Bloem onderzocht verhuizingen in relatie tot levensgebeurtenissen, zoals pensionering en het verlies van een partner. Ouderen verhuizen naar een verzorgings- of verpleeghuis wanneer hun gezondheid slecht is en ze alleen wonen. Vaak zijn ze dan al enige tijd omringd door een netwerk van mantelzorgers en professionele zorgverleners. Na de verhuizing zijn deze kwetsbare ouderen minder emotioneel eenzaam. Bloem concludeert dat een verhuizing niet sociaal of emotioneel ontwrichtend is en dat ouderen goed in staat zijn zich aan te passen. Voor het fenomeen dat ouderen na een pensionering naar een mooiere of warmere omgeving verhuizen, vond Bloem geen aanwijzingen. Na een verhuizing verliezen ouderen vooral het contact met hun voormalige buren maar ze gaan in hun nieuwe omgeving weer nieuwe buurcontacten aan. Vrijwilligerswerk, gevoelens van veiligheid en een landelijke omgeving maken dit gemakkelijker. (bron: Vrije Universiteit Amsterdam) Bond zonder Naam Al 50 jaar lang komt de Belgische Bond zonder Naam op voor mensen die dreigen te vereenzamen. Toch leeft er in onze samenleving nog het beeld dat de eenzame mens vaak een zonderling is, die teruggetrokken leeft. De realiteit is veelal anders. Op 12.12.12 lanceerde de Bond de campagne ‘(e): Iedereen kan vereenzamen’ rond dit laatste taboe in de prestatiegerichte maatschappij. De campagne vertelt genuanceerde verhalen van vereenzaming bij bekende en minder bekende Belgen; vereenzamen kan immers iedereen overkomen, ongeacht de leeftijd, sociaal-economische achtergrond, gender of opleiding. Op www.erbij.be vindt u tools om eenzaamheid tijdig bij uzelf en anderen te herkennen. De campagne is een (pretentieloos) appel tot (eenvoudige) zorgzaamheid. De Bond wil eerder responsabiliseren dan problematiseren, want eenzaam zijn mag – voor even. Georganiseerde hulpverlening is nodig en maakt een wezenlijk onderdeel uit van de campagne. Maar deze campagne wil ook het therapeutiseren voorbij gaan. Het is een illusie te denken dat we voor elke zorgvraag een professional nodig hebben. De Bond wil dan ook het beste in zoveel mogelijk burgers, buren, vrienden, familie en collega’s versterken in de bestrijding van eenzaamheid. Movisie Movisie is het landelijke kennisinstituut en adviesbureau voor toepasbare kennis, adviezen en oplossingen bij de aanpak van sociale vraagstukken op het terrein van welzijn, participatie, sociale zorg en sociale veiligheid, zoals eenzaamheid. Om de gevoelens van eenzaamheid te verminderen, is vaak de inzet van professionele hulpverleners nodig. In de sociale sector zijn al veel methoden ontwikkeld om problemen slagvaardig aan te pakken. In de ‘Databank Effectieve sociale interventies – Eenzaamheid’ vindt u alle beschikbare informatie over gangbare methoden bij elkaar. Zoekt u een geschikte interventie voor eenzaamheid, dan kunt u daarvoor in de databank gemakkelijk methoden vergelijken, http://www.movisie.nl/databank-effectieve-socialeinterventies/eenzaamheid

Auteur: John Stolvoort

Eenzaamheid is een actueel thema en vormt een maatschappelijk probleem in onze samenleving. Het is dan ook niet verwonderlijk dat op veel plaatsen in Nederland professionals en veel vrijwilligers actief zijn om mensen die eenzaam zijn, of in een sociaal isolement verkeren, te ondersteunen. Het probleem van eenzaamheid raakt mensen. Een goed moment om eens stil te staan bij de rol die de counsellor kan vervullen bij eenzaamheid.

Behandelgids angst en paniek Therapeutenhandleiding & Cliëntenwerkboek Michelle Craske & David Barlow Nieuwezijds, 2013 ISBN 978 90 571 2362 7 & ISBN 978 90 571 2363 4 De auteurs van de ‘Behandelgids angst en paniek’ hebben twee lijvige publicaties geschreven: een therapeutenhandleiding en een bijbehorend cliëntenwerkboek. Hun doel is om een effectief, evidence-based behandelprogramma voor angst, paniek en agorafobie te bieden, waarmee de therapeut samen met de cliënt in twaalf sessies de angstklachten beïnvloedt. Het programma is vooral geschikt voor cliënten die hun paniekaanvallen als de belangrijkste bron van angst en bezorgdheid zien en zich voortdurend zorgen maken over een volgende aanval. De cognitief gedragstherapeutische benadering van angstklachten is duidelijk aanwezig, zoals blijkt uit de geprotocolleerde opzet, verschillende online te downloaden formulieren en specifieke technieken. Mooi in deze behandelgids is dat er ook aandacht is voor de naastbetrokkenen van de cliënt, om terugval te voorkomen. De therapeutenhandleiding biedt beschrijvingen van sessies, uitleg over de begrippen en principes die ten grondslag liggen aan de therapie en een bespreking over therapeutgedragingen. Middels voorbeelddialogen wordt de therapeut voorbereid op veelvoorkomende therapeut-cliëntinteracties. Een hoofdstuk is geweid aan kortdurende zorg, dit aangepaste traject kan gezien worden als een introductie in de uitgangspunten en vaardigheden van paniekmanagement en vereist discipline van de cliënt om er zelf mee verder te gaan. Het cliëntenwerkboek bestaat uit twaalf hoofdstukken, onderverdeeld in vier delen: basisbeginselen, copingvaardigheden, exposure en plannen voor de toekomst (terugvalpreventie). In elk hoofdstuk leert de cliënt een specifieke vaardigheid, die voortbouwt op de vaardigheid uit het vorige hoofdstuk. Elk hoofdstuk besluit met een samenvatting van de theorie, een zelfevaluatie en huiswerkopdrachten. Zo leren cliënten waarom paniekaanvallen niet gevaarlijk zijn, welke situaties hen de meeste angst en paniek bezorgen, hoe ze dan op hun ademhaling kunnen letten, welke gedachten hierbij helpend zijn en de confrontatie met moeilijke situaties en lichamelijke symptomen aan te gaan. De behandelgidsen hebben inhoudelijk een duidelijke opbouw, een heldere lay-out en een goede leesbaarheid door een ruime regelafstand, duidelijke alineamarkering en consistente opmaakstijl. De illustratieloze, dikke uitgaven kunnen de lezer echter ook ontmoedigen om de boeken te gaan gebruiken Gerrie Ham-Willemsen – orthopedagoog in opleiding tot GZ-psycholoog en cognitief gedragstherapeut, www.gerrieham.nl Fobieën Manja de Neef & Pim Cuijpers Boom, 2007 ISBN 978 90 850 6388 9 ‘Fobieën’ is een praktisch en prettig geschreven zelfhulpboek voor mensen die last hebben van extreme angst voor bepaalde situaties en die door deze angst de betreffende situaties gaan vermijden. Iemand die zich verslikt heeft in eten en geen vast voedsel meer durft te eten. Of iemand die vastgezeten heeft in de lift en in paniek geraakt is en daardoor niet meer in de lift durft of in kleine ruimtes durft te zijn. De angst voor deze situaties kan zodanig ernstig zijn dat normaal functioneren niet meer mogelijk is. Dit boek is bedoeld voor mensen die zelfstandig aan de slag willen met hun angst. Manja de Neef en Pim Cuijpers beschrijven een stappenplan om de beperkingen die de angst oplegt te verminderen. Het boek start met uitleg van het verschil tussen angst en fobie, een beschrijving van de verschillende soorten fobieën, uitleg over oorzaken en een beschrijving van de verschillende behandelingen. Daarna worden stapsgewijs de klachten in kaart gebracht en worden doelen gesteld. De verschillende stappen die genomen worden, worden in kleine stapjes opgedeeld en handige tips en tools worden aangereikt om de voortgang bij te houden. Zo wordt gewerkt met een angstthermometer, een vertrouwenspersoon en een weekplanning. Per hoofdstuk worden diverse opdrachten gegeven die de lezer uitvoert. De opdrachten lopen op in moeilijkheidsgraad. Doel van de opdrachten is de angstgevende situaties op te zoeken en vermijding te voorkomen. Met voorbeelden van behandeling van drie personen wordt de tekst verduidelijkt en worden de stappen duidelijk gemaakt. In de bijlagen zitten verschillende aanvullingen en hulpmiddelen zoals een smoezenlijst, een wensenlijst voor een vertrouwenspersoon, de weekplanning en een mogelijkheid om de eigen vorderingen te meten. Achter in het boek zit een cd-rom met ontspanningsoefeningen die gebruikt kan worden tussen de opdrachten door en die helpen om de aanpak succesvol te maken. ‘Fobieën’ is een handzaam en prettig leesbaar boek dat je stap voor stap helpt om van je angsten af te komen. Anke de Jong-Koelé, registertherapeut BNG® Rouw- en Verliesbegeleiding, www.virtuspraktijk.nl

Assessing Variants and Complications in Anxiety Disorders Dean McKay & Eric Storch (Eds.) Springer, 2013 ISBN 978 14 614 6451 8 The ‘Handbook of Assessing Variants and Complications in Anxiety Disorders’ assembles current findings on assessment methods and applies them to common complicating factors, including comorbid personality and behavioral problems. Chapters examine innovative approaches to assessment of anxiety in children and adults, provide leading insights into timely topics and analyze strengths and weaknesses of widely used assessment tools. The handbook’s coverage spans the anxiety spectrum, including areas such as assessment of social and generalized anxiety disorder, neuropsychological assessment of obsessive-compulsive disorder, personality disorder assessment in clients with anxiety disorders, and functional assessment of comorbid and secondary disorders: identifying conditions for primary treatment. Angst bij kinderen Frits Boer LannooCampus, 2011 ISBN 978 90 209 9953 2 Bijna 10% van alle kinderen en jongeren kampt met een vorm van overmatige angst. ‘Angst bij kinderen’ vertelt hoe angst ontstaat en geeft een duidelijke beschrijving van de verschillende angstproblemen, zoals scheidingsangst, faalangst, sociale angst, fobieën, piekeren, paniekaanvallen en angst als onderdeel van andere stoornissen zoals ADHD en autisme. Daarna wordt besproken wat deze problemen betekenen voor het kind of de jongere zelf, en voor zijn ouders en leerkrachten. Vervolgens wordt aandacht besteed aan de aanpak van overmatige angst en welke behandelingen er mogelijk zijn, ook wordt duidelijk gemaakt wat niet helpt en wat de beperkingen zijn van een bepaalde behandeling. Grip op je problemen Cognitieve training bij verslaving en angst Reinout Wiers Bert Bakker, 2013 ISBN 978 90 351 3691 5 Angsten, verslavingen en andere problemen worden gewoonlijk aangepakt met medicijnen en praatsessies. Toch blijven veel mensen machteloos in dergelijk probleemgedrag hangen. Een recent ontwikkelde methode om dit soort problemen concreet te verhelpen betreft gerichte mentale oefeningen. Met dergelijke ‘training’ kunnen de hersenprocessen die voor problemen zorgen direct worden beïnvloed. Zo kan via oefeningen de angst voor onbekende mensen beheersbaar worden. ‘Grip op je problemen’ is een vernieuwend boek over een nieuwe omgang met verslavingen, angsten en gerelateerde problemen. Zo krijgt de lezer naast de nieuwste psychologische en neurowetenschappelijke inzichten ook praktische tips om met alledaagse angsten, verleidingen en andere problemen om te gaan, of om jongeren hierin te begeleiden. What Every Therapist Needs to Know About Anxiety Disorders Key Concepts, Insights, and Interventions Martin Seif & Sally Winston Routledge, 2014 ISBN 978 04 158 2899 4 ‘What Every Therapist Needs to Know About Anxiety Disorders’ is an integrated and practical approach to treating anxiety disorders. This book focuses on changing a patient’s relationship to anxiety in order to enable enduring recovery, and offers key insights into ways to help patients suffering from phobias, panic attacks, unwanted intrusive thoughts, compulsions and worries. The authors present a rich array of therapist-patient vignettes, case examples, and metaphors that will complement the work of psychotherapists of every orientation. Readers will come away from the book with a new framework for understanding some of the most frustrating clinical challenges in anxiety disorders, including endless obsessional loops, and the paradoxical effects of effort. Het angstenboek Van A Tot Z Wolfgang Schmidbauer Thoth, 2008 ISBN 978 90 686 8472 8 De hedendaagse samenleving kent vele honderden fobieën. Hieronder bevinden zich algemeen bekende angsten als hoogtevrees of angst voor het donker, maar ook op het eerste gezicht bizar aandoende angsten als de angst voor planten of de angst om lucht in te slikken. De vooraanstaande psycholoog Wolfgang Schmidbauer neemt ons in ‘Het angstenboek’ mee op een even informatieve als onderhoudende lexicale zwerftocht door de wereld van de fobieën, van de A van Ablutofobie (angst om zich te wassen) tot de Z van Zeusofobie (angst voor God of goden). Met aanvullende literaire teksten van Elfriede Jelinek, Michel Houellebecq, Franz Kafka en vele anderen. Angst beheersen met aandacht Een praktische gids voor het beheersen van angst, fobieën en paniek met mindfulness Jeffrey Brantley Nieuwezijds, 2011 (2e dr.) ISBN 978 90 571 2259 0 Dit praktische en toegankelijke boek is bedoeld voor iedereen die minder te lijden wil hebben onder angst, stress, piekeren, fobieën of paniek. Het biedt een programma voor aandachttraining waarmee je je angst- en paniekgevoelens onder controle zult krijgen, rust en kalmte zult vinden, en bewust het hier en nu kunt beleven zonder direct te oordelen. De oefeningen in dit boek voor meditatie, acceptatie, stressvermindering en ontspanning, zijn gebaseerd op mindfulness. Het idee is dat je je angstgevoelens niet zozeer uitschakelt, maar ermee vertrouwd raakt door je ervan bewust te worden. De oefeningen zijn gemakkelijk te leren en kunnen onderdeel zijn van andere therapieën, zoals cognitieve gedragstherapie.

Auteur: Gerard Wijers

We zijn inmiddels gewend geraakt aan de verhalen over falende leiders. Er gaat geen week voorbij of er wordt in de media weer een manager of bestuurder aan de schandpaal genageld. De aard van falen varieert van platte corruptie en fraude tot goed bedoeld beleid, waarbij onbedoelde gevolgen over het hoofd werden gezien. De uitkomst is steeds hetzelfde: schade voor mens en milieu. Zijn leiders de laatste decennia zo veel slechter en dommer geworden dan daarvoor? Dat lijkt geen plausibele verklaring. Ik geloof ook slechts ten dele in de these dat leiders vroeger net zo vaak faalden als tegenwoordig, maar dat hun gebreken nu genadelozer in de media tegen het licht worden gehouden, waardoor de missers worden uitvergroot.

Sociale angst in de hersenen The isolated Amygdala: State and trait effects in social anxiety. Promotie Henk Cremers. Radboud Universiteit Nijmegen, 29 april 2013 Sociale angststoornis is de extreme angst voor de beoordeling door anderen. 5 tot 12% van de mensen heeft er last van. Henk Cremers deed onder meer onderzoek naar het spreken in het openbaar, een van de meest stressvolle situaties voor mensen met sociale angst. Hij observeerde hen eerst in ‘neutrale toestand’ in de fMRI, vertelde hen daarna dat zij na het onderzoekje even een korte presentatie moesten houden voor hem en zijn collega’s en bestudeerde vervolgens de hersenactiviteit nog eens. Dat leverde een duidelijk beeld op: de interactie tussen de emotieregulerende gebieden in de hersenen (verschillende gebieden in de prefrontale cortex) en de amygdala was een stuk minder dan daarvoor. Bij een controlegroep van proefpersonen zag Cremers juist een sterkere interactie tussen de emotieregulerende hersengebieden en amygdala na de instructie dat ze zo meteen even een presentatie moesten houden. “Zij hadden misschien ook wel een beetje last van plankenkoorts, maar hun hersenen gingen op scherp staan. De hersenen van de sociale angstpatiënten waren behoorlijk van slag. En dat correspondeerde ook sterk met hoe zij zichzelf voelden: hoe paniekeriger, des te minder was de regulerende interactie met de amygdala. Een bevinding in lijn met de verwachtingen, maar zo duidelijk en gekoppeld aan een directe, stressvolle situatie, is het nog niet eerder geobserveerd.” Onder wetenschappers is er discussie of sociale angststoornissen een kwestie zijn van verhoogde reactiviteit of van verminderde regulatie. “In ieder geval voor spreekangst laten deze resultaten zien dat dat een verminderde regulatie op de voorgrond staat”, meent Cremers. “Dat kan relevant worden voor de behandelaanpak. In plaats van te kiezen voor aandachtstraining, om de reactiviteit op negatieve gezichtsuitdrukkingen in het publiek te verminderen, zou het beter kunnen zijn om te werken aan het anders interpreteren van situaties: begrijpen dat ze wel spannend zijn, maar niet gevaarlijk. Dat speelt meer in op emotieregulatie.” (bron: Radboud Universiteit Nijmegen) Mate van stress en angst goede voorspeller latere angstproblemen Early Screening of an Anxiety –prone Temperament in Young Dutch Children with a Multi-ethnic Background. Promotie Leonie Vreeke. Erasmus Universiteit Rotterdam, 11 oktober 2013 Angstproblemen behoren tot de meest voorkomende psychische stoornissen bij kinderen. Een van die signalen is een patroon van gedragingen waarbij een kind in onbekende en uitdagende situaties duidelijke symptomen van angst en stress laat zien (gedragsinhibitie). Leonie Vreeke onderzocht de kwaliteit en praktische bruikbaarheid van de ‘BIQ-SF’, een screeningsinstrument om gedragsinhibitie te meten. Sensitieve screeningsinstrumenten die kwetsbare jonge kinderen kunnen signaleren zijn erg belangrijk, aangezien er dan preventieve interventie plaats kan vinden. Resultaten wezen uit dat, zowel bij allochtone als autochtone kinderen, de BIQ-SF gezien kan worden als een goed bruikbare methode om gedragsinhibitie te beoordelen bij jonge kinderen. Ook bleek dat kinderen die stabiel hoog op gedragsinhibitie scoorden, zoals gemeten op de BIQ-SF, meer kans hadden op het ontwikkelen van angstproblemen. Daarnaast bleek duidelijk dat (stabiele) gedragsinhibitie de beste voorspeller is van latere angstproblemen en dat de invloed van dit temperamentkenmerk beduidend groter is dan die van de contextuele variabele overbeschermende opvoeding. (bron: Erasmus Universiteit Rotterdam) Waarschuwingen ouders maken kinderen angstiger The Development of Anxiety and Anxiety-Related Cognitive Biases in Children. Promotie Danielle Remmersdaal. Erasmus Universiteit Rotterdam, 13 september 2013 Angststoornissen komen veel voor bij jongeren en kunnen zowel op de korte als lange termijn negatieve gevolgen op het leven van het kind hebben. Een beter inzicht in de mechanismen van angst bij kinderen kan een belangrijke bijdrage leveren aan de preventie en behandeling van angststoornissen in de kindertijd. Gedacht wordt dat familie-invloeden van groot belang zijn bij de ontwikkeling van abnormale angst bij kinderen. In een aantal studies werd onder ecologisch valide omstandigheden aangetoond dat verbale informatie een rol speelt bij de overdracht van angst van de ouder op het kind. Meer specifiek werd gevonden dat angstige ouders negatieve informatie doorgeven aan hun kinderen in het geval van een potentieel dreigende situatie en dat negatieve verbale informatie afkomstig van de ouder invloed heeft op angstniveau en angstig gedrag bij het kind. Cognitieve theorieën stellen dat angstige personen vooral op dreigende informatie letten en alledaagse situaties als meer bedreigend interpreteren. Deze verstoorde informatieverwerking zou er vervolgens voor zorgen dat de angst toeneemt. De resultaten van het onderzoek naar de exacte relatie tussen angst en cognitieve biases lieten zien dat er een natuurlijk proces is waarbij cognitieve biases en angst met elkaar interacteren. Dit suggereert dat angstige kinderen in een zichzelf versterkende negatieve spiraal van cognitie en angst terecht kunnen komen. (bron: Erasmus Universiteit Rotterdam) Hoe groter de aandachtseis hoe groter de negatieve effecten van angst Effects of Anxiety and Exercise-induced Fatigue on Operational Performance. Promotie Nicky Nibbeling. Vrije Universiteit Amsterdam, 1 april 2014 De negatieve effecten van angst op prestatie worden groter naarmate de aandachtseis die de taak stelt, toeneemt. Nicky Nibbeling onderzocht de effecten van angst en fysieke inspanning op drie typen taken die belangrijk zijn in het operationele domein: cognitieve taken, perceptueel-motorische taken en taken waarin het uithoudingsvermogen centraal staat. Alle drie de typen taken blijken vatbaar te zijn voor (de effecten van) angst. Zo vond Nibbeling grotere negatieve effecten van angst wanneer er meerdere taken tegelijk werden uitgevoerd en ook waren de effecten groter voor leken dan voor experts (leken worden verondersteld meer aandacht te besteden aan een taak dan experts). Wat betreft fysieke inspanning laat Nibbeling zien dat de mate waarin de prestatie op een taak wordt beïnvloed door fysieke inspanning afhangt van de aandachtseisen van de taak. Cognitieve taken vereisen veel aandacht en zijn vatbaarder voor de negatieve effecten van fysieke inspanning dan bijvoorbeeld miktaken. Fysieke inspanning weerhoudt de schietnauwkeurigheid er zelfs van achteruit te gaan onder angst. De effecten van fysieke inspanning op prestatie zijn daarmee niet zo onomwonden als de effecten van angst en vervolgonderzoek is dus nodig. Tot slot laat Nibbeling zien dat simulatiemodellen een waardevol hulpmiddel kunnen zijn voor het simuleren (en voorspellen) van soldaatgedrag onder omstandigheden die moeilijk, of zelfs onmogelijk, in een experimentele setting na te bootsen zijn. (bron: Vrije Universiteit Amsterdam) Angststoornissen in cijfers In 2011 werd op basis van bevolkingsonderzoeken het aantal personen met een angststoornis van 18 tot 65 jaar geschat op 1.061.200 (410.600 mannen en 650.600 vrouwen). Met name fobieën (angst voor een specifiek voorwerp of een specifieke situatie met vermijdingsgedrag) komen vaak voor. Vrijwel alle angststoornissen komen meer voor onder vrouwen dan onder mannen. Angststoornissen komen voor onder zowel jeugdigen, volwassenen als ouderen. In alle leeftijdsgroepen is vooral het aantal personen met fobieën erg hoog. Het percentage mensen van 18 tot 65 jaar met angststoornissen in Nederland is vergelijkbaar met dat in andere Europese landen. Resultaten uit herhaald bevolkingsonderzoek laten zien dat het niet aannemelijk is dat er in Nederland sprake is van een toeof afname van angststoornissen. Op basis van alleen demografische ontwikkelingen is de verwachting dat het absoluut aantal personen met angststoornissen in Nederland tussen 2011 en 2030 met 5% zal stijgen. (bron: Nationaal Kompas Volksgezondheid) De ADF stichting De ADF stichting is een landelijke patiëntenvereniging die zich inzet voor mensen met angst- en dwangklachten. Deze stichting zet zich in om goede behandelingsmogelijkheden voor iedereen toegankelijk en inzichtelijk te maken. De site van de stichting bevat veel informatie over verschillende angststoornissen, de symptomen en behandelingsmogelijkheden. In lotgenotengroepen en op het forum ondersteunen deelnemers elkaar en wordt onderling veel informatie en ervaring uitgewisseld. www.adfstichting.nl Voor jongeren tussen de 16-30 jaar heeft de stichting de website www.stopjeangst.nl opgezet en voor kinderen www.bibbers.nl NESDA De Nederlandse Studie naar Depressie en Angst (NESDA) is een wetenschappelijke studie naar het ontstaan van angst en depressie en het verloop van deze klachten. NESDA is in augustus 2004 van start gegaan met de werving van bijna 3000 deelnemers met en zonder klachten. De deelnemers worden langdurig gevolgd. Naast het inventariseren van de depressie- en angstklachten door middel van vragenlijsten, worden ook biologische en genetische factoren onderzocht. Het belangrijkste doel van NESDA is om de factoren in kaart te brengen die van invloed zijn op het ontstaan en het beloop van angst en depressie. De verwachting is dat de resultaten van het onderzoek zullen leiden tot een betere behandeling van mensen met klachten op het gebied van angst en depressie. www.nesda.nl NedKAD Het Nederlands Kenniscentrum Angst en Depressie richt zich op patiënten/cliënten, hun naasten en behandelaars met als doel de kwaliteit van de hulpverlening aan mensen met angst- en stemmingsstoornis- sen te verbeteren. Dat gebeurt door kennis over te dragen, expertise op het gebied van diagnostiek, behandeling en preventie te ontwikkelen en wetenschappelijk onderzoek te stimuleren. www.nedkad.nl NODEA Interessante samenvattingen van het laatste wetenschappelijke nieuws over angst- en stemmingsstoornissen zijn te vinden op de site ‘Nieuws Over Depressie En Angst’. www.nodea.nl

Auteur: Tom Hannes

Culturele angsten zijn angsten die we aan elkaar doorgeven, omdat we tot dezelfde cultuur/tijdgeest behoren. Zij lijken op luchtvervuiling: we worden ze niet direct gewaar, maar we dragen er wel de gevolgen van. Ook als we onze persoonlijke ecologische voetafdruk beperken, krijgen we fijn stof in onze longen, omdat we nu eenmaal de lucht met iedereen delen. Van onze culturele angsten zijn we ons nauwelijks bewust, toch hakken ze in op onze levenskwaliteit. Ondanks mindfulness- en persoonlijke ontwikkelingsoefeningen blijven we vatbaar voor hun werking, omdat we nu eenmaal het culturele klimaat delen. Maar een cultuur is geen onvermijdelijk iets. Ze is afhankelijk van wat we besluiten te geloven.