Alle artikelen - Abonneer je nu!

Auteur: Christine Beenhakker, Jochem van Slooten

Yolande Henskens is coach en ‘rugzakbegeleider’ van basisscholen de Ganzebloem en de Regenboog, twee van de drie basisscholen van het Nut in Geldrop. Als een van de rugzakbegeleiders maakt zij als coach deel uit van het Bovenschools Zorgteam, samen met een orthopedagoog en de interne begeleiders van het Nut. Een kijkje in de keuken van deze bevlogen vrouw die op een speelse manier de kinderen met een zogenaamde ‘cluster 4 indicatie’ op deze school begeleidt.

De schaduwzijde van symbiose en autonomie Lezing Prof. Dr. Franz Ruppert over de psyche van daders van geweldsdelicten Ruppert is de grondlegger van de zogenaamde traumaopstellingen, een methode die het opstellingenwerk, de ontwikkelingspsychologie, hechtingstheorieën en recente neuropsychologische ontwikkelingen met elkaar verbindt. Kern van zijn methode is het werken vanuit de concepten binding en symbiose. Volgens Ruppert ontstaan veel psychische stoornissen omdat de binding tussen een moeder en het kind niet of niet gezond tot stand is gekomen. Hij zoekt de oorzaak hiervan in een trauma van de ouders. Vaak is dit in eerste instantie de moeder omdat biologisch gezien met haar de eerste binding plaatsvindt. Wanneer een moeder is getraumatiseerd kan zij niet volledig aanwezig zijn voor haar kind. Het lukt een kind dan niet een stabiel en veilig emotioneel contact tot stand te brengen. Telkens wanneer het kind toenadering zoekt tot de moeder wordt zij geconfronteerd met haar trauma en zal ze het kind (onbewust) afwijzen. Ruppert spreekt dan van een symbiosetrauma. Het gevolg is dat het kind als overlevingsmechanisme de psyche splitst. Gedurende drie dagen liet Ruppert zijn werkwijze zien aan de hand van de inbreng van deelnemers, deelde hij zijn laatste inzichten en was er ruimte voor vragen. Op vrijdagavond verzorgde hij een lezing voor deelnemers aan het seminar en andere belangstellenden. In een volle zaal presenteerde hij zijn nieuwste bevindingen. Thema van de lezing was de schaduwzijde van symbiose en autonomie. Directe aanleiding voor dit onderwerp was het bloedbad dat Anders Breivik op 22 juli 2011 aanrichtte in Noorwegen. Ruppert vroeg zich af waarom we ons bij dit soort gebeurtenissen vaak – en terecht – bekommeren om de slachtoffers en in veel mindere mate om de daders. Met deze vraag wist hij zijn theorie gelijk in een bredere, maatschappelijke context te plaatsen. Aan de hand van de biografieën van Hitler en Breivik onderbouwde Ruppert op overtuigende wijze dat beiden vermoedelijk leden aan het symbiosetrauma. De klassieke DSM IV diagnosen die kunnen leiden tot een geweldsdelict zijn de antisociale en narcistische persoonlijkheidsstoornissen. Deze kunnen een rechtsreeks gevolg zijn van het symbiosetrauma, aldus Ruppert. Daarmee bood hij een verklaringsmodel voor het buitensporige geweld dat beiden gebruikt hebben. Maar hoe werkt dat dan in de psyche van de dader? Volgens Ruppert wordt de op de ouder gerichte haat geprojecteerd op anderen om de eigen pijn niet te hoeven voelen. Door een ander persoon of groep personen te vermoorden hoopt de dader het eigen innerlijk getraumatiseerde kind te vermoorden om zo van de pijn en het verdriet af te komen. Wat kunnen we nu leren van deze afgrijselijke gebeurtenissen? De oplossing ligt volgens Ruppert in het aanwijzen van de werkelijke oorzaak van psychische waanzin. En dat is volgens hem het lijden van kinderen die geen veilige hechting met hun ouders hebben. De uitdaging ligt er voor getraumatiseerde mensen om hun eigen trauma te herkennen en hulp in te roepen om dit op te lossen. Economische welvaart is niet genoeg, goede emoties wel. Want, aldus Ruppert: “Een mens die zichzelf werkelijk lief heeft en empathie heeft voor zichzelf wordt geen dader van geweldmisdrijven.” Erwin Overgoor is Psychosociaal counselor en systemisch therapeut. Hij nam deel aan het seminar ‘Symbiose en Autonomie - de Schaduwzijde’, op 4, 5 en 6 november 2011 in conferentiecentrum ‘Drakenburgh’ in Baarn. www.omconsult.nl Voor meer informatie over het werk van Franz Ruppert en activiteiten met traumaopstellingen in het Nederlandse taalgebied: www.interaktiel.nl Veranderingen in het Persoonsgebonden Budget (PGB) De toegang tot het persoonsgebonden budget (PGB) is per 2012 beperkt en de voorwaarden zijn strenger geworden. Daarbij behoudt iedereen zijn recht op AWBZ-zorg, maar alleen cliënten met een verblijfsindicatie kunnen nog kiezen voor een PGB. Het kabinet wil het recht op een PGB voor deze groep per 1 januari 2014 wettelijk vastleggen. Een verblijfsindicatie wordt afgegeven wanneer de zorgbehoefte zo groot is, dat verblijf in een verpleeg- of verzorgingstehuis wordt aangeraden. Voor budgethouders zonder verblijfsindicatie, die nu al een PGB hebben, geldt een overgangsperiode tot 1 januari 2014. Voor begeleiding is dit anders wanneer de indicatie in 2013 afloopt. Begeleiding Voor budgethouders die een indicatie PGB AWBZ hebben voor begeleiding tot 2014 of later, eindigt deze op 1 januari 2014. Wanneer de indicatie in 2013 afloopt, eindigt deze op de einddatum van de indicatie. Daarna is de gemeente het nieuwe loket voor begeleiding. De gemeenten zullen in 2012 hun beleid voor begeleiding verder ontwikkelen. Wat dit concreet betekent is nog niet duidelijk. Tegemoetkoming Vanwege het vele protest op het afschaffen van het PGB wordt er momenteel gesproken over een nieuwe regeling: de Vergoedingsregeling Persoonlijke Zorg. Het lijkt op een PGB, alleen krijgt de budgethouder het geld niet zelf op zijn of haar bankrekening. Het budget komt onder beheer van een zorgkantoor. Op het moment van schrijven van dit artikel is niet bekend of begeleiding ook hieronder valt. Wel zijn er drie voorwaarden geformuleerd: Er is een goed onderbouwd zorgplan. Er is geen zorg in natura voorhanden. Een zorgvrager heeft minimaal tien uur zorg nodig. Gespecialiseerde begeleiding wordt apart bekeken omdat deze onvoldoende geboden kan worden door de reguliere zorginstellingen. Maar wat is gespecialiseerde begeleiding? En valt deze dan wel onder de AWBZ? Dit wordt allemaal nog nader uitgewerkt. Welke praktisch wijzigingen zijn er? Vanaf 1 januari 2012 is een aparte bankrekening voor het beheer van het PGB AWBZ verplicht. Vanaf 1 januari 2012 mogen er geen contante betalingen gedaan worden aan zorgverleners. Vanaf 1 januari 2012 zijn nieuwe budgethouders verplicht een zorgplan op te stellen. Vanaf 1 januari 2012 mogen nieuwe budgethouders geen bemiddelingskosten verantwoorden. Bestaande budgethouders mogen de bemiddelingskosten uit 2012 alleen verantwoorden als het bemiddelingbureau beschikt over een keurmerk (dat momenteel nog ontwikkeld wordt). Bronnen www.rijksoverheid.nl www.persaldo.nl www.agiszorgkantoren.nl www.invoeringwmo.nl Afkortingen PGB         Persoonsgebonden budget AWBZ     Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten CIZ          Centrum Indicatiestelling Zorg Met dank aan Ingrid Aelmans, www.aelmansbegeleiding.nl Counselling coming of age: counselling as a profession in Europe October 2012: 20th Anniversary Conference European Association for Counselling (EAC) in Genève Dit vierde lustrum van de EAC wordt van 24 tot 28 oktober 2012 feestelijk gevierd in de Webster University in Genève en wordt georganiseerd in samenwerking met de Zwitserse Nationale Associatie voor Counselling. Onderstaand een oproep van de EAC voor deelname aan deze zeer interessante conferentie. The European Association for Counselling would like to invite proposals for 90 minute workshops to reflect the theme ‘Coming of age – counselling as a profession in Europe’. Within the broad theme of the title, workshops should address the topic and can include one of the following key areas: Research in Counselling The Theory of Counselling Creative Counselling using movement, music etc. Honing ones skills for Counselling President of EAC Jennifer McNamara will give a workshop entitled ‘The Lost Generation’, one you will not want to miss! Interested in leading a Workshop? Help make this a truly dynamic Conference to celebrate our 20th Anniversary! Please send your proposal before 25th March 2012 to info@eac.eu.com, including the following details: Your name, address and telephone number Title of your workshop An abstract outlining the workshop content (up to 200 words) A description how you will structure the workshop and how it will be delivered including timings   A brief biography for inclusion in the programme (3-4 lines) Voor meer informatie over de EAC en de conferentie: www.eac.eu.com Verslag EAC Conferentie in Florence 24 - 27 november 2011 Italië was van donderdag 24 november tot zondag 26 november het gastland voor de bijeenkomst van de EAC en de jaarvergadering. Thema van de conferentie was: ‘Counselling toen, nu en in de toekomst’. Momenteel wordt in geen enkel Europees land counselling door de staat erkend als een professie; Nederland vormt hierop geen uitzondering. Wel zijn de beroepsverenigingen voor counselling, die de accreditatie in registers bijhielden, in veel landen belangrijk voor de verdere professionalisering van het beroep. Verder viel op dat de overlap van coaching, counselling, supervisie en psychotherapie in alle landen een thema is waar veel over gesproken wordt en waarin het ultieme onderscheid moeilijk te maken is. In ieder land blijkt deze vraag actueel. Het is duidelijk dat de landen elkaar willen ondersteunen in hun zoektocht hoe counselling te verankeren is in het eigen land en in Europa. Voor de EAC werd nogmaals het belang onderstreept van eenduidige accreditatie standaards voor counselling in Europa. Op dit moment zijn naast Nederland, Griekenland, Rusland, Servië, Ierland, Engeland, Zweden en Zwitserland geaccrediteerd lid van de EAC. Italië, Malta en Roemenie zijn nu nog aspirant-lid en Spanje, Oostenrijk, Duitsland, Frankrijk en Kroatië tonen veel interesse en willen zich in de toekomst graag bij de EAC aansluiten. Alle 150 aanwezigen konden terugkijken op een geslaagde conferentiedag. Yvonne de Kruijff: www.yvonnedekruijff.nl

Auteur: Nelly Bakhuizen

Met de contextuele benadering, zoals Nagy zijn visie en methodiek noemde, hebben we de mogelijkheid gekregen cliënten vanuit een breed raamwerk hulp te verlenen. Verbondenheid, betrouwbaarheid en van betekenis zijn voor elkaar in familierelaties, maar ook in sociale structuren, zijn begrippen die in de contextuele benadering een belangrijke plaats innemen. Loyaliteit is door Nagy’s werk van therapeutisch belang geworden, met de balans van geven en ontvangen heeft hij een nieuw begrip ontworpen dat in de hulpverlening aan mensen van cruciaal belang is.

Auteur: Arnold Vermeulen

Sinds vorig jaar is er een pittig gevecht gaande in zorgverzekeringsland over de regelingen over vergoedingen. Mijn cliënten merken dit concreet als zij een declaratie indienen voor psychologische hulp en deze krijgen teruggezonden als niet declareerbaar. Het lijkt daarom tijd voor een brede maatschappelijke discussie. Door middel van een artikelenserie wil ik graag een bijdrage leveren aan deze discussie naar een zinvolle oplossing voor dit probleem.

Auteur: Annelies Thijsen-Bos, Tea Adema,

Het hoofd van de school maakt zich zorgen over vier kinderen uit één gezin: Joris (10), Frederik (8), Jojanneke (6) en Sharon van 4 jaar. Het valt de leerkrachten op dat de kinderen weinig vertellen over thuis maar dat hun gezichtjes steeds strakker worden, ze zijn erg teruggetrokken en stil.

Auteur: Jolenta Lavell

De psychosociale problematiek van chronisch zieke kinderen is groot. In Nederland betreft het naar schatting een op de tien kinderen, zo blijkt uit gepubliceerde cijfers van het CBS in 2011. De helft van deze groep wordt gepest vanwege hun ziekte. Een op de vijf zieke kinderen is ontevreden over het aantal vrienden en vriendinnen, en bij bijna een vijfde daarvan is hun ziekte de oorzaak van het feit dat zij niet op vakantie kunnen gaan. Kinderen willen graag beter leren omgaan met de vervelende gevolgen van hun ziekte, de pijn of de beperking die de zieke met zich meebrengt (Claessens & De Boer, 2002).

Auteur: Alfred Lange, Lawick, A.van, Reijmers, M.J. & Savenije,

Gedragsverandering in gezinnen Gedragsverandering in gezinnen. Cognitieve gedrags- en systeemtherapie. Alfred Lange. Noordhoff, 2009 (8e dr). ISBN 978 90 689 0586 1 Problemen van cliënten spelen vaak op verschillende niveaus en hangen nauw samen met de sociale omgeving waarin ze functioneren. In de achtste volledig herziene druk (670 pagina’s) van ‘Gedragsverandering in gezinnen’ staat de combinatie van cognitieve gedragstherapie en systeemtherapie als behandelmodel centraal. Het leerboek is onderverdeeld in drie delen en wordt gebruikt op diverse opleidingen voor hulpverleners. Deel één van het boek beschrijft het gezin als systeem, de verschillende gezinstherapieën, basisstrategieën en het behandelingsmodel. Hoofdstuk drie wordt het hart en het verstand van het boek genoemd. Hierin wordt uitgelegd hoe je cliënten methoden en technieken aanleert en hen ‘gereedschap’ laat gebruiken, zodat het  probleemoplossend vermogen van de cliënt wordt vergroot en zij hun eigen problemen kunnen signaleren, verwoorden en ermee om leren gaan. In dit hoofdstuk verder een opsomming van destructieve manieren: de interactie met elkaar en hoe je die kunt omzetten in regels voor constructieve communicatie. Een aantal voorbeelden hiervan zijn: uit kritiek op positieve wijze, stel geen vragen die beweringen zijn, misbruik het verleden niet en wees concreet. Maar ook motiveringstechnieken (zoals congruent versus judoachtig motiveren) komen uitgebreid aan bod. Deel twee van het boek behandelt therapeutische technieken, zoals verschillende soorten interventies tijdens gesprekken, huiswerkopdrachten, complimenteren, uitdagen van niet-functionele gedachten en positief etiketteren om de cliënt te motiveren. ‘Veranderingen ontstaan in een veilig klimaat en het belang van feedback zonder trucs is daarbij erg belangrijk’, schrijft Lange. ‘Door bijvoorbeeld positief te etiketteren kan het zelfvertrouwen van de cliënt vergroten. Daarna is een cliënt beter in staat zich op te stellen voor confronterende feedback, respectvol en met begrip zonder de ander af te breken. Dit proces kan de ander stimuleren tot andere denkbeelden en nieuw gedrag.‘ In deel drie komen specifieke probleemgebieden, zoals ballast en trauma’s uit het verleden, opvoedingsproblemen, seksuele problemen en scheiding van partners aan bod. Maar ook waar je op moet letten als er sprake is van een psychische stoornis, fysiek geweld binnen het gezin en verslaving aan bijvoorbeeld harddrugs, alcohol of eten. In dit lijvige boekwerk worden strategieën en technieken stap voor stap in detail behandeld en onderbouwd aan de hand van de meest recente onderzoeksliteratuur. Tal van gevalsbeschrijvingen en analyses zijn helder uitgewerkt. Ik vind dit boek een musthave in de boekenkast van de counsellor. Ik heb het boek op mijn opleiding aan het Europees Instituut gebruikt en ook tijdens counsellingtrajecten zoek ik er regelmatig iets in op. Een naslagwerk met bruikbare en duidelijk toepasbare handvatten, uitgewerkte voorbeelden en weinig vakjargon zodat het prettig leesbaar blijft. Ook kan het goed kriskras worden gelezen. Dit boek is los verkrijgbaar of in een pakket samen met het boek ‘Gevalsbeschrijvingen’, waarin nauwkeurig vijf directieve relatie- of gezinstherapieën worden weergegeven. Op de bijgevoegde dvd ‘Gedragsverandering in gezinnen’ is tot in detail te zien hoe de behandeling van het echtpaar Riebeek (een van de echtparen uit ‘Gevalsbeschrijvingen’) verloopt. Auteur professor dr. Alfred Lange is als bijzonder hoogleraar verbonden aan de vakgroep Klinische psychologie van de universiteit van Amsterdam. Lange is de oprichter van Interapy die succesvolle online behandelingen aanbiedt voor psychische klachten als burn-out, paniekaanvallen, depressie, rouw- en traumaverwerking. Simone Pastoors – journalist, coach en counsellor, Mind2Move Handboek Systeemtherapie Handboek Systeemtherapie Lawick, A.van, Reijmers, M.J. & Savenije, E.T.M. (red.). De Tijdstroom, 2008. ISBN 978 90 5898 141 7 Dit lijvige boek beschrijft in bijna 800 pagina’s tekst en 63 hoofdstukken het domein van de actuele systeemtherapie in een erg mooie en duurzame uitgave. Een zeventigtal Vlaamse en Nederlandse auteurs, allen deskundige hulpverleners die vanuit het systeemdenken werken, brengen een status quaestionis voor de systeemtherapie. Er wordt een opdeling gemaakt in twaalf delen: geschiedenis, sociale context, onderzoek, begrippen en methoden, scholen, praktijkreflecties, parentherapie, familietherapie, reflecties op settings, groepstherapie, specifieke probleemsituaties en bijzondere toepassingsgebieden. De verschillende toepassingen worden steeds met concrete therapeutische situaties of relevante data uit onderzoek ondersteund. Dat maakt het boek tot een encyclopedisch referentiewerk over therapie vanuit een systeemvisie. Het is dus een werkelijk ‘handboek systeemtherapie’. De kracht van het systeemperspectief komt hier duidelijk naar voren. Het is een hulpverleningsperspectief dat niet-beoordelend en toekomstgericht is en toch ook met beide voeten in het heden en de praktijk staat. Er wordt gewerkt met de kracht van verhalen en is vrij van rechtlijnige causale verklaringen. ‘Wat de systemische therapieën momenteel bindt, is de sensitiviteit voor de diversiteit aan werkelijkheden en perspectieven’ stelt Reijmers (2008: p. 36) in de historische inleiding van dit boek. De diversiteit en breedte zijn tegelijk de sterke en zwakke punten van dit standaardwerk (en de systeemtherapie zelf?). Het zijn erg verschillende hoofdstukken, waardoor het gefragmenteerd en soms te specifiek overkomt. Niet elk hoofdstuk zal voor elke lezer relevant blijken. ‘Verschillende constructies van de werkelijkheid kunnen tegelijk gebruikt worden, vanuit het besef dat de werkelijkheid te complex is om hem te overzien’ stelt van Weel (2008: p. 633) nog. Ook de systeemtherapie blijkt een complexe onoverzienbare realiteit te zijn. Wat ik mis, is een zekere vorm van dialoog, beschouwing, synthese of breder perspectief. Er is geen dialoog tussen auteurs of andere perspectieven. Ook de redacteurs wagen zich niet aan een vorm van beschouwende synthese. Er is geen poging ondernomen om bij deze stand van zaken een standpunt in te nemen, aan zelfreflectie te doen of te kijken naar de toekomst van de systeemtherapie. Dit lijkt me enigszins vreemd omdat de systeemtherapie juist uitblinkt in relativerend vermogen, postmoderniteit of ‘multiloog’. Je zou verwachten dat het boek zelf ook systemisch zou opgevat zijn. Maar misschien is het net teveel gevraagd om in een handboek als dit ook nog een keer aan zelfreflectie, zelfkritiek of zelfrelativering te doen in een brede en kritische dialoog met anderen. Deze stap verder had het een werkelijk gedurfd standaardwerk gemaakt. Het is op een bepaalde manier daarom een ‘insiderboek’ waarin er vooral gepreekt wordt voor eigen parochie. Voortbordurend op deze beeldspraak is het beeld van een Bijbel voor dit handboek een ironische stap verder. Ik vermoed dan ook dat dit boek vooral zal worden gelezen door therapeuten-in-(systeem)opleiding of overtuigde systeemhulpverleners. Toch blijft dit handboek een aanrader voor iedereen die op een professionele en humane manier aan zorgverlening doet. Dit is een fundamentele tekst over hulpverlenen aan mensen. Het systeemdenken is een brede en open visie op de mens en het menselijke geluk en lijden. Zoals Habekotté (2008: p. 213) narratief besluit over zijn eigen bijdrage: ‘Dit hoofdstuk is slechts een momentopname in een continue dialoog over en in ons vakgebied’. Dit magistrale handboek is een momentopname in een continue dialoog in een vakgebied. Joeri Van den Brande - counsellor, psycholoog en filosoof en werkt als studentenbegeleider aan de Vrije Universiteit Brussel

Auteur: Christine Beenhakker

Trouw, loyaliteit en relationele ethiek Als familietherapeut is Else-Marie van den Eerenbeemt een autoriteit in ons land. We hebben allemaal wel eens een artikel of een boek van haar gelezen, of haar gezien als gast bij een talkshow of bij een interview op tv. Wat ons in het bijzonder interesseert, is haar relatie met de pionier Ivan Böszörményi-Nagy . Hoe is de samenwerking met hem tot stand gekomen? Wat heeft haar zo in zijn theorie geraakt? Wat inspireert haar en van waaruit begeleidt zij mensen? Wij hebben een hartelijke ontmoeting met deze warme vrouw in haar woning in Amsterdam, waarin zij met passie vertelt over haar vak.

Auteur: Frans van der Gouw

Eigen haard is goud waard Stel je voor: een koude winteravond in 1956. De wind giert om het huis en de sneeuw ligt een meter hoog voor het raam. Binnen zit het hele gezin in de enige ruimte waar de kolen-kachel warmte biedt en op het vuur staat het water te koken voor de kruiken die de nachtrust vergezellen. Iedereen luistert aandachtig naar de radio die de wereld binnenbrengt en een voorstelling geeft van de waarheid. Vader leest nog even de krant en legt uit wat hij vandaag op het werk heeft meegemaakt. Moeder vouwt de restanten van de was nog even netjes op en stopt wat sokken. De kinderen luisteren aandachtig naar hun ouders om zich een beeld te kunnen vormen van hun toekomst. Een vergelijkbare situatie anno 2012: het is buiten net zo koud en de sneeuw ligt bij de buurman op de stoep omdat dit de meest voor de hand liggende plaats was voor de sneeuwschuiver om alles te dumpen. Pa ligt languit op de sofa met een glas wijn in de hand en een bak chips op zijn buik. Ma is nog niet thuis van haar werk, wat zoveel betekent dat de vuile borden pas laat in de afwasmachine worden gezet. De jongste zoon zit op zijn eigen kamer te gamen terwijl dochterlief een serieus beroep doet op de houdbaarheid van de sociale media; haar wereld en waarheid. De oudste, overigens aangenomen zoon, is ‘ergens’ maar niemand weet waar. Er is een flauw vertrouwen dat hij vandaag nog thuis komt om te slapen in zijn eigen slaaphut die wordt verwarmd door de onlangs aangelegde vloerverwarming. Binnen het gezin is iedereen zich bewust van de namen van de medebewoners maar niemand vraagt wat de ander doet. Daarop is het standaard antwoord: “Boeiuh…lekker belangrijk!” Vermoed wordt dat Pa een baan heeft, want de dagelijkse financiële bijdrage wordt netjes op tijd aangeleverd en bepaalt daarmee het meest intieme contact van de dag. Het ultieme contact tussen ouder en kind vindt plaats op momenten dat er een nieuwe Game Boy uitkomt of de ipad aan vervanging toe is. Een kapotte smartphone geeft direct alarmfase rood en mobiliseert du moment alle emoties van lusten en lasten. De liefde tussen ouders en kroost wordt duidelijk op momenten dat er dringende behoeften opwellen in de geest van de jeugdige partij. De onvoorwaardelijke liefde voor baby en kleuter is veranderd. De oude garde heeft zich door de jaren heen weten te identificeren met een rol van leverancier van genotsartikelen en levensverrijkende middelen. Gezinscommunicatie bestaat uit een marktwerking van vraag en aanbod en de liefde van het kind richting ouder vertaalt zich in termen als ‘cool’ en ‘vet’. Ik heb het natuurlijk niet over uw situatie, maar over al die anderen die zich bij counsellors melden met ‘communicatieproblemen’ waaruit een reële angst is ontstaan om kinderen geestelijk te verliezen. Gevoelens van vervreemding binnen het eigen gezin. Van competitie tussen vader en moeder, als die al beiden deel uitmaken van het gezin. Misschien moeten we die vloerverwarming maar weer gaan vervangen door een kolenkachel. Reageren? redactie@counsellingmagazine.nl

Auteur: Téo Visser, Carey Woortman

In de hulpverlening regeert het individueel denken over de problematiek van mensen. Gedragsproblemen worden eerder als ziekte gediagnosticeerd dan verklaard vanuit een logisch verschijnsel op interactie en communicatieproblematiek in gezinssystemen. Op diverse fronten is een toenemend verzet waar te nemen tegen het snel etiketteren van problemen als een ziekte. Systeemgericht werken biedt een ander perspectief bij omgaan met problemen. De cliënt wordt vanuit het systeemgericht werken gezien als de expert van zijn eigen leven.