Alle artikelen - Abonneer je nu!
EXAMENS (mei 2017)
INHOUD EXAMENS 2017-02 Uitslagbepaling beroepsgerichte programma’s vmbo vanaf 1 augustus 2016, Jacqueline Kerkhoffs Digitaal toetsen van Engineering Lesstof, Celine Goedee, Meta Keijzer-de Ruijter en Erik Offerman Het belang van scholing voor professioneel beoordelen. Over beoordelaarscompetentie, self-efficacy in beoordelen en het geven van duurzame summatieve feedback, Piet Koppejan De student als actief subject in oordeelsvorming, Nitie Mardjan Uit de praktijk – Examens nakijken: streng, soepel of precies goed, Marieke Wensing In gesprek met examenfunctionarissen – Marco van Heck, examensecretaris, Ad de Jongh en Alex van de Kerkhof Redactioneel Terecht of niet....? Gastcolumn Klopt het NVE Gezien en gelezen Literatuur en Agenda Examentijd - een spannende tijd Op dit moment (eind mei) zijn de examens voor het voortgezet onderwijs in volle gang. Vele duizenden kandidaten doen examen voor het vmbo, havo en vwo. Deze tijd wordt door velen als spannend ervaren. Natuurlijk allereerst door de kandidaten. Zullen zij het felbegeerde diploma behalen? En dan natuurlijk ook door de ouders, die met hun ‘examenkinderen’ in deze tijd intensief meeleven. Maar ook door docenten en zeker door de docenten die als examinator optreden. Voor hen is de uitslag een kroon op het werk (wanneer hun kandidaten slagen) of een deceptie wanneer veel van hun kandidaten zakken voor het examen. EXAMENS heeft in deze spannende examentijd een paar spannende artikelen over examinering. Jacqueline Kerkhoffs legt ons de nieuwe uitslagbepaling voor de examens in het vmbo uit, zoals die al vanaf 1 augustus 2016 geldt en nu door een groot aantal kandidaten en examinatoren ervaren zullen worden. Marieke Wensing gaat in op het corrigeren van examens. Zij vraagt zich af of er streng, soepel of precies goed gecorrigeerd moet worden. Door examinatoren die het werk van kandidaten nakijken wil dat wel eens als dilemma ervaren worden ondanks de correctievoorschriften die bij de examens aangeleverd worden. En dan treft u in de rubriek ‘In gesprek met examinatoren’ een interview aan met een examensecretaris, de man die niet alleen tijdens de examens maar ook daarvoor en daarna de nodige activiteiten moet ontplooien. Kortom, drie bijdragen in dit nummer staan direct in relatie met deze spannende examentijd. Verder geven Celine Goedee en Meta Keijzer-de Ruijter ons een inkijkje in het digitaal toetsen van Engineering lesstof: een interessante beschrijving van hoe op de Technische Universiteit Delft digitaal getoetst wordt. Piet Koppejan beschrijft een onderzoek over het belang van professioneel beoordelen. Hij schrijft daarin over beoordelaarscompetenties en in het bijzonder over de rol van self-efficacy bij beoordelen. En natuurlijk treft u ook weer de vaste rubrieken aan: Terecht of niet, de column, Klopt dit wel, Gezien en gelezen. Kortom, er is in deze enerverende tijd weer voor iedereen wat van zijn gading; de ene bijdrage zal spannender zijn dan de andere. Dat oordeel laten we graag over aan u. De redactie vraagt van u nog een oordeel. En wel een oordeel over ons tijdschrift. Via de nieuwsbrief heeft u de lezersenquête kunnen invullen. Mocht u dat nog niet gedaan hebben dan vraagt de redactie u dat alsnog te doen. We hechten veel waarde aan uw oordeel en kijken er met spanning naar uit. Beschouw het als een ervaringsmeting. Met de uitslag van die meting (en ons rapportcijfer) en uw op- en aanmerkingen over het tijdschrift kunnen we de kwaliteit van de inhoud van het tijdschrift verder verbeteren.
€ 6,95EXAMENS (februari 2017)
INHOUD EXAMENS 2017-01 Oppassen met hergebruik van tentamenvragen, Harry Molkenboer en Annie Kempers Competenties kwaliteitsvol beoordelen met D-PAC, Roos van Gasse, Renske Bouwer, Maarten Goossens, Sven De Maeyer Tevredenheidsmeting als instrument voor kwaliteitsverhoging, Ad de Jongh Uit de praktijk – Praktijkexamens Monteur Mobiele Werktuigen, René Koerhuis In gesprek met examenfunctionarissen – Bruno Dankloff, gecommitteerde namens de Examenkamer, Annie Kempers en Alex van de Kerkhof Bindend afwijzend studieadvies, in één jaar erop of eronder Gastcolumn: Toetsrevolutie Moeilijkere vragen moeten meer punten opleveren dan de makkelijke vragen in een toets NVE 1866-2016 150 jaar staatsexamens Literatuur en agenda Van paarsgewijs beoordelen naar puntentoekenning en fraude Afgelopen weken beoordeelde ik onderzoeksverslagen van studenten. In deze verslagen beschrijven de studenten hun onderzoek naar verschillen en overeenkomsten tussen twee onderwijssectoren ten aanzien van verschillende, zelf te kiezen, toetsaspecten. Aan de hand van deze verslagen beoordelen we of de studenten hun onderzoek goed op papier kunnen zetten. De vraag daarbij is “wat is goed?”. Om dat voor de studenten en voor mij en mijn collega-beoordelaars helder te maken, hebben we een rubric ontwikkeld. Een instrument dat steeds vaker ingezet wordt voor formatieve en summatieve doeleinden en waarover in Examens al een aantal keer is gepubliceerd. In deze rubric staan de criteria die de basis vormen voor de beoordeling. In dit nummer van Examens kunt u inzicht krijgen in een andere manier van beoordelen, namelijk het paarsgewijs beoordelen. Roos van Gasse en haar collega’s laten zien dat deze methode zeer geschikt is om effectief en betrouwbaar competenties te beoordelen. Ook op het juridische domein van toetsen en beoordelen is weer voldoende te melden. Het bindend studieadvies is voor studenten in het hoger onderwijs een belangrijk moment in de opleiding. Alhoewel het woord ‘advies’ nog wel vriendelijk klinkt, betekent een negatief bindend studieadvies dat de student de studie aan die instelling moet stoppen. In ‘Terecht of niet’ wordt ingegaan op de laatste wijzigingen ten aanzien van dit bindend studieadvies. Een tweede juridisch aspect dat in dit nummer besproken wordt, is het hergebruik van tentamenvragen. Wanneer kan dat wel en wanneer zorgt hergebruik voor een bedreiging van de kwaliteit van toetsing? Het was de redactieleden Harry Molkenboer en Annie Kempers- Warmerdam opgevallen dat er regelmatig over verkeerd hergebruik van tentamenvragen in de media gepubliceerd wordt. Zij zijn daarom op zoek gegaan naar antwoord op de vraag wie verantwoordelijk is voor het juist gebruiken van tentamenvragen. Weet u trouwens of de moeilijkheid van een toetsvraag meegenomen moet worden in de puntenberekening van een toets? De rubriek ‘Klopt dit wel?’ zal u hierover verder informeren. In de voorgaande nummers van Examens hebben we een toetsenmaker, een hoofd van de afdeling examenlogistiek, en een juridisch medewerker van de examenafdeling aan het woord gelaten. In dit nummer wordt de reeks met interviews met examenfunctionarissen voortgezet met gecommitteerde Bruno Dankloff. Hij voert als gecommitteerde van de Stichting Examenkamer toezicht uit bij verschillende vormen van examinering waarbij gelet wordt op zowel procedurele als inhoudelijke zaken. Verder in dit nummer een artikel over het gebruik van een tevredenheidsmeting voor het verhogen van de examenkwaliteit, een kijkje in de keuken van de examinering van monteurs van landbouwvoertuigen en in ‘Gezien en gelezen’ een overzicht van 150 jaar staatsexamens.
€ 6,95EXAMENS (november 2016)
INHOUD EXAMENS 2016-04 Examenfraude, Harry Molkenboer en Annie Kempers E-xamens, uit de praktijk – ervaringen van studenten en docenten mbt digitaal toetsen bij de Universiteit Utrecht Gemma Corbalan, Renske de Kleijn, Margreet Manrique Beoordelen van 21ste eeuwse vaardigheden, Hester Stubbé en Andrea Jetten Uit de praktijk – EVC voor de arbeidsmarkt, Klaas Hoeksema Interview met Rosa Bartman, examenmaker bij Cito, Desirée Joosten-ten Brinke en Alex van de Kerkhof Terecht of niet…? Gastcolumn Klopt het NVE Gezien en gelezen Literatuur en agenda Redactioneel De examenperiode waarin de centrale examens in het voortgezet onderwijs werden afgenomen ligt weer geruime tijd achter ons. In die periode verschenen er in de media regelmatig berichten over fraude tijdens het afleggen van de examens. Niet alleen in de examenperiode voor het voortgezet onderwijs verschijnen dit soort berichten, maar regelmatig ook buiten deze periode. Dat heeft te maken met het feit dat juist buiten het voortgezet onderwijs gedurende het gehele jaar examens en tentamens worden afgenomen. Denk maar aan het rij-examen dat het gehele jaar kan worden afgelegd; maar ook in bepaalde vormen van het onderwijs, zoals het middelbaar beroepsonderwijs, het hoger onderwijs en het private onderwijs is het mogelijk om het gehele jaar examens af te leggen. Bij examenfraude wordt meestal gedacht aan het frauderen tijdens de afname van het examen. Het afleggen van het examen is slechts een onderdeel van het gehele examenproces. Dat proces zou je kunnen kenschetsen als het proces van het construeren van examenvragen tot en met het archiveren van examens en examenresultaten. Alle activiteiten die tussen twee uitersten liggen, behoren tot het examenproces. En tijdens al die activiteiten kan er gefraudeerd worden. Annie Kempers en Harry Molkenboer beschrijven in hun artikel ‘Examenfraude’ dat het frauderen in alle onderdelen van de examenketen mogelijk is. Zij larderen het artikel met vele voorbeelden. Examenfraude wordt door hen zo in een breder perspectief geplaatst. Voor alle examenfunctionarissen is dit een zeer interessant artikel, zodat ieder zich bewust wordt van de vele fraudemomenten en zich daarop kan voorbereiden. Digitaal toetsen neemt in het onderwijs een steeds grotere plaats in. Gemma Corbalan, Renske de Kleijn en Margreet Manrique doen in hun artikel verslag van de ervaringen die studenten en docenten van de Universiteit Utrecht hebben met deze vorm van toetsen. Daaruit blijkt dat studenten meer de voorkeur gaan geven aan digitaal toetsen dan aan het afleggen van papieren toetsen. Docenten staan daar iets gereserveerder in. Verder vraagt Klaas Hoeksema in deze aflevering aandacht voor EVC (Erkennen van eerder en elders verworven competenties) als belangrijk instrument voor de arbeidsmarkt. Competenties die buiten het formele onderwijs worden verworven, kunnen door middel van het proces van EVC toch geformaliseerd worden en uiteindelijk ook leiden tot het behalen van een diploma. Zeker in de huidige samenleving waarin het lijkt of er een tegenstelling ontstaat tussen lager- en hogeropgeleiden kan EVC een instrument zijn om dit tegen te gaan. En verder treft u weer de vaste rubrieken aan: Terecht of niet, In gesprek met examenfunctionarissen, Klopt dit wel. Kortom een aflevering met een grote variëteit aan bijdragen. Ik wens u weer veel leesplezier. Ad de Jongh
€ 6,95EXAMENS (augustus 2016)
INHOUD EXAMENS 2016-03 Naar richtlijnen voor het ontwerp van toegankelijke toetsopgaven, Erik Roelofs Impact van digitaal toetsen, Desirée Joosten-ten Brinke Voorspellen met een tentamen: work sample test voor selectie en matching in het hoger onderwijs, A.Susan M. Niessen en Rob R. Meijer Uit de praktijk – Medische technologie en toetsen, Francis de Smet In gesprek met examenfunctionarissen– Esi Panford, jurist bij de afdeling Bezwaar Centrum Postacademisch Juridisch Onderwijs, Ad de Jongh en Jackelien ter Burg Redactioneel Terecht of niet…? Gastcolumn Klopt het NVE Gezien en gelezen Literatuur en agenda Een creatief proces vraagt om een creatieve oplossing “Het ontwerpen van toetsvragen is gelijk aan het oplossen van een slecht gestructureerd en slecht gedefinieerd creatief ontwerpprobleem”. Die uitdagende stelling gaf Silvester Draaijer ons mee vlak voor de zomer in zijn proefschrift over het ondersteunen van docenten in het hoger onderwijs bij het construeren van toetsvragen. Gelukkig biedt hij ook een oplossing voor dergelijke ontwerpproblemen. Docenten kunnen komen tot goede originele toetsvragen door een intensief proces van divergent denken en convergent denken. In de divergente fase genereert de docent op basis van allerlei ideeën en bronnen toetsvragen en in de convergente fase maakt hij uit al die ideeën een goede selectie. In dit proefschrift wordt vooral gekeken naar het ontwerp van gesloten toetsvragen. Het artikel van Erik Roelofs dat u in dit nummer kunt lezen gaat over de manier waarop ‘open’ toetsvragen gepresenteerd zouden moeten worden, zodat leerlingen goed kunnen laten zien of ze de stof beheersen. Hierbij wordt ervan uit gegaan dat het oplossen van zo’n vraag een lineair proces is van oriënteren, verwerken , uitwerken, evalueren en bijstellen. Na het lezen van het eerder genoemde proefschrift vraag ik me echter af of er ook in het oplossingsproces bij sommige leerlingen sprake is van een divergente fase, waarin de leerling allerlei mogelijke originele antwoorden bedenkt en dan in de convergente fase de minst voor de hand liggende uitwerkingen overboord gooit. Bij de beoordeling hoopt de leerling dan ook dat de docent zijn creativiteit in de uitwerking zal belonen. Naast de aandacht voor itemconstructie, besteden we in dit nummer ook aandacht aan een andere belangrijke stap in het toetsproces, namelijk de keuze voor een toetsvorm. Op basis van de functie van de toets en de te meten leerdoelen vallen sommige toetsvormen af en blijft het mogelijk om een selectie te maken uit een aantal alternatieven. Het onderzoek van Susan Niessen en Rob Meijer laat zien hoe zij omgaan met de selectie van studenten voor de start van een opleiding. Veel leesplezier!
€ 6,95EXAMENS (mei 2016)
INHOUD EXAMENS 2016-02 Ontwerpen van toetsen volgens de Evidence Centered methode Erik Roelofs De Online Script Concordance Test om voortgang in klinisch redeneren te bevorderen van fysiotherapeuten in de opleiding en de beroepspraktijk Marjo Maas, Tamara van Schilt-Mol en Cees van der Vleuten In hoeverre kan het HBO-getuigschrift beroepsbekwaamheid garanderen? Gerard Straetmans Niveaupunten als basis voor een diplomastelsel, een experiment Ron van Troost en Harry Molkenboer Uit de praktijk – Extern valideren van examens Henri Jager In gesprek met examenfunctionarissen – Miriam Regab-Felaki, procescoördinator Tentaminering en certificering Ad de Jongh en Desirée Joosten-ten Brinke Redactioneel Terecht of niet...? Gastcolumn Examencommissie Klopt het NVE Gezien en gelezen Literatuur en agenda Redactioneel Het tweede nummer van EXAMENS, tijdschrift voor de toetspraktijk in de nieuwe vormgeving ligt voor u. Na het verschijnen van het eerste nummer van dit jaar heeft de redactie veel positieve reacties, maar ook een enkele kritische reactie gehad op de nieuwe vormgeving. Desondanks werden we een beetje stil van de complimenten die we ontvingen. Blijkbaar hebben we een vormgeving gerealiseerd die kwalitatief aan de verwachtingen van veel lezers voldoet. En daar zijn we trots op. In ons tijdschrift streven we er naar om vele gevarieerde artikelen en rubrieken op te nemen die van een hoge kwaliteit zijn. Dat is één van de eisen die de redactie aan de aangeboden kopij stelt: de bijdrage moet de kwaliteitstoets kunnen doorstaan. Het tijdschrift moet zowel wat vormgeving als wat inhoud betreft kwalitatief goed zijn. De toetspraktijk kent verschillende vormen van kwaliteit. Zo zag ik in de afgelopen maanden een item in het journaal over de voorbereiding op het theorie-rijexamen. Er zijn rijscholen die hun kandidaten een examentraining geven voorafgaande aan het theorie-examen. Op zich niets mis mee, zou je denken. Immers een gedegen voorbereiding op het examen geeft de kandidaat meer kans om voor dat examen te slagen. Maar over die gedegen voorbereiding kun je blijkbaar verschillend denken. Zo werd in het journaalitem aangegeven dat de voorbereiding bestond uit een examentraining waarin de aandacht werd gevestigd op de wijze waarop de vragen worden gesteld en wat het meest voor de hand liggende antwoord zou moeten zijn. En wat bleek? Meer kandidaten die op deze wijze waren voorbereid slaagden voor het theorie-examen dan kandidaten die deze voorbereiding niet hadden gehad. Na afloop van het examen zag ik blije kandidaten die geslaagd waren, maar een kandidaat gaf toe de verkeersregels niet (goed) te beheersen. Een examen is ervoor om te meten of de kandidaat competent is op het betreffende gebied. Een examen moet hiervoor valide en betrouwbaar zijn. Als een kandidaat kan slagen door uit de vragen het goede antwoord ‘te lezen’ zonder verstand te hebben van de inhoud dan is een examen niet valide genoeg. In dat geval zal door de exameninstelling daar wat aan gedaan moeten worden. Dit is een vaker voorkomend probleem bij examens met hele grote aantallen kandidaten. Vragen raken bekend en het is erg kostbaar om een hele grote itembank met onderscheidende vragen te maken. Ook de toetstechnische kwaliteit van vragen kan aan de orde zijn. Maar over wat de oorzaak is, gaf het Journaal geen informatie. Nader onderzoek is gewenst. Het CBR zal hier inmiddels vast mee bezig zijn. In dit tweede nummer van de dertiende jaargang treft u weer een diversiteit van bijdragen aan die de pretentie hebben de lezer voldoende ideeën te geven om de eigen toetspraktijk te verbeteren.
€ 6,95EXAMENS (februari 2016)
INHOUD EXAMENS 2016-01 Toets om te leren: taalvaardigheid op een hoger niveau Gerdineke van Silfhout De Script Concordance Test als toetsmethode voor het onderwijskundig domein Tom Adams De tool Bachelortoets Jetske Strijbos en Aleidis Devillé Het beoordelen van de kwaliteit van rubrics Johan van Strien en Desirée Joosten-ten Brinke Uit de praktijk – Samen hoger op in toetsing Remco van der Lei In gesprek met examenfunctionarissen – Arie Dorsman, assessor Ad de Jongh en Rena Punt Redactioneel Terecht of niet...? Gastcolumn Examencommissie Klopt het NVE Gezien en gelezen Literatuur en Agenda Een nieuw jasje Voor u ligt een nieuw nummer van Examens, het tijdschrift voor de toetspraktijk. Met trots presenteren we dit kersverse nummer in een nieuw jasje. Het formaat is kleiner, de uitvoering steviger. Ik ben erg benieuwd wat u ervan vindt. Bij toetsen en examens draagt een goede vormgeving bij aan de validiteit, betrouwbaarheid en transparantie van de toets. Allerlei praktijkvoorbeelden laten zien dat het niet eenvoudig is om een goede vormgeving te realiseren. Een goede vormgeving begint al met een degelijke structuur, zodat leerlingen en studenten niet eerst een toets moeten gaan ontleden en analyseren om te weten wat er van hen wordt verwacht. Het moet direct zichtbaar zijn hoeveel vragen de toets bevat, wat de opbouw is en op welke wijze de vragen beantwoord moeten worden. Deze structuur is ook zichtbaar in de lay-out van de vragen. Vragen worden zoveel mogelijk in zijn geheel op een pagina geplaatst en het is duidelijk welke contextinformatie, zoals tabellen of illustraties, bij welke vragen behoren. De eisen aan de vormgeving van een tijdschrift zijn anders dan die voor toetsen en examens. Gelukkig konden we bij het vernieuwen van Examens bouwen op de ervaring van onze uitgever. Het nieuwe format biedt ook de mogelijkheid tot inhoudelijke vernieuwing. Ten eerste zal in elk nummer aandacht besteed worden aan meerdere, private en publieke, onderwijssectoren. De redactie zal daar zelf energie in steken om dat te realiseren, maar om ervoor te zorgen dat uw sector ook voldoende aan bod komt, zijn artikelen uit uw sector ook van harte welkom. Hiermee hopen we dat het tijdschrift informatief is voor alle lezers. Ook is er nadrukkelijker meer aandacht voor de balans tussen artikelen uit de praktijk en artikelen die gebaseerd zijn op wetenschappelijk of praktijkonderzoek. We gaan ook door met de interviews. Afgelopen jaar hebben we bedrijven in de spotlight gezet; dit jaar zullen dit individuen zijn die een specifieke rol of functie hebben in het toetsproces. Absoluut nieuw is de rubriek ‘Klopt het wel?’, waarin we verschillende misvattingen over toetsing aan de orde stellen. Bijvoorbeeld, met meerkeuzevragen kan je alleen maar reproductie toetsen of formatief toetsen is hetzelfde als het inzetten van oefentoetsen. U weet waarschijnlijk ook wel een aantal voorbeelden. In dit eerste nummer gaat het over twee fundamentele concepten, namelijk betrouwbaarheid en validiteit. Loopt u in uw toetspraktijk wel eens tegen misvattingen aan? Mail ze naar de redactie, dan kunnen we hier in ‘Klopt het wel?’ aandacht aan besteden. Ik wens u veel leesplezier!
€ 6,95EXAMENS Special Examencommissies Onderweg
INHOUD EXAMENS SPECIAL EXAMENCOMMISSIES ONDERWEG december 2015 Examencommissies onderweg, Martine Pol-Neefs Samenwerken aan toetskwaliteit, Mieke Jaspers en Els van Zijl Toetsen, niet minder maar anders, Lex Jansen Integraal Beheermodel Centrale Examencommissie, Justus van Ebbenhorst Tengbergen, Martine Pieters en Nico Scheeres Richting Fraudepreventiebeleid, Ludo van Meeuwen en Trijntje Kraak Beoordelen beoordeeld, Tecla Lampe en Marlies van Beek In welke context stelt de examencommissie de examinatoren aan?, Susan Voogd Formele vereisten aan beslissingen examencommissie, Willem Beijk Actieve borging tegen fraude, Vincent Versluis en Arie de Wild Voorwoord Terugkijkend op het jaar 2015 zie ik een jaar waarin de rol van examencommissies steeds duidelijker wordt. Een jaar waarin examencommissies steeds meer en steeds beter het heft in handen nemen om te voldoen aan hun wettelijke taak: Het borgen van de kwaliteit van examens. Dat het borgen van deze kwaliteit geen eenvoudige opgave is, bleek onder meer uit het rapport Verdere versterking van de Onderwijsinspectie en was aanleiding voor de Onderwijsinspectie om in mei van dit jaar een congres te organiseren voor en door examencommissies. Een inspirerend congres met veel herkenning en veel leerpunten. Om dit leren van elkaar een vervolg te geven heeft de redactie van Examens in overleg met de Onderwijsinspectie besloten om een Special uit te geven die nu voor u ligt. In deze Special worden ter inspiratie verschillende ideeën, voorbeelden en uitwerkingen gepresenteerd. Niet alleen ten behoeve van leden van examencommissies, maar zeker ook voor het management van opleidingen. Om als examencommissie effectief en efficiënt te kunnen werken, is het van belang dat het management al in de lijn een doordacht toetsbeleid, toetsprogramma en toetsorganisatie heeft ontworpen en ontwikkeld. De samenwerking tussen de lijn en de examencommissies is cruciaal en wordt dan ook in een van de eerste artikelen door Van Zijl en Jaspers uitgewerkt. Dat daarbij ook rekening gehouden moet worden met studenten met een functiebeperking, zonder in te boeten op de eisen die we stellen aan toetskwaliteit, levert specifieke aandachtspunten op die in de bijdrage van het Expertisecentrum handicap en studie worden toegelicht. Tijdens het congres bleek ook de behoefte van examencommissies om te beschikken over concrete instrumenten en richtlijnen. In deze Special komen een aantal van deze instrumenten en richtlijnen aan bod, zoals een model en een vraagmethode voor fraudebestrijding, een integraal beheermodel om zicht te houden op de administratieve organisatie en interne controle en een methodiek voor het aanwijzen van examinatoren waarbij rekening gehouden wordt met taakopvatting en borging. Met deze Special heeft u tevens een sneak preview van de nieuwe vormgeving van ons tijdschrift. Vanaf januari zal Examens, tijdschrift voor de toetspraktijk in een nieuw format verschijnen. Naast de digitale versie, blijft het tijdschrift in tegenstelling tot deze Special, nog als fysiek document op uw deurmat vallen. Ik hoop dat de Special bijdraagt aan nog verdergaande versterking van het functioneren van examencommissies en wens u veel leesplezier! Desirëe Joosten – Ten Brink, hoofdredacteur EXAMENS, tijdschrift voor de toetspraktijk
€ 6,95EXAMENS 2015-04 Volledige uitgave
INHOUD EXAMENS 2015-04 november 2015 Stap voor stap naar exameninstrumenten voor herziene kwalificatiedossiers Maria Wessels en Leontine Derks Ontwerpen van een instrument voor collegiale screening van kennistoetsen Karin Gerritsen-van Leeuwenkamp, Jan Adema en Gerard Straetmans Gaan rubrics ons helpen beter te beoordelen? Gerard Straetmans De impact van formatieve assessments op de zelfregulatie en motivate van jonge adolescenten Kelly Meusen-Beekman, Desirée Joosten-ten Brinke en Els Boshuizen Uit de praktijk - Actieve Borging tegen fraude Vincent Versluis en Arie de Wild Examens in bedrijf Creatief ondernemen met lef! Hoffelijk Rena Punt en Desirée Joosten-ten Brinke Redactioneel Terecht of niet...? Gastcolumn NVE Gezien en gelezen Literatuur Agenda Leren eerlijk te zijn De zomervakantie ligt, wanneer u dit leest, alweer een aantal maanden achter ons. De examenperiode in het reguliere onderwijs ligt nog ver weg. Maar juist in de zomervakantie van dit jaar kwam ik opvallend veel berichten in kranten en op televisie tegen over frauduleus handelen bij examens. Ook juridische berichtgeving ontbrak niet. De rechter deed bijvoorbeeld uitspraak over de fraude met VCA-examens. Ook in de rubriek ‘Terecht of niet’ in dit nummer van EXAMENS besteden we er aandacht aan. Ik vroeg me af of er tegenwoordig meer gefraudeerd wordt dan vroeger. Uit mijn eigen schooltijd kan ik me niet herinneren dat ooit het woord ‘examenfraude’ viel. Ja, er werd wel gespiekt. Examenfraude is dus van alle tijden, maar in de huidige tijd is er veel meer aandacht voor. En dat is natuurlijk terecht aangezien we niet willen dat diploma’s uitgereikt worden aan kandidaten die in principe niet kundig en vaardig zijn op de gebieden waarvoor ze opgeleid zijn. We willen juist burgers die op eerlijke wijze hebben aangetoond te beschikken over de competenties waarvoor ze opgeleid zijn. Wanneer ik een elektricien inhuur, verwacht ik dat hij vaardig genoeg is om het probleem in mijn huis te kunnen oplossen. Dat vereist een deugdelijke proeve van bekwaamheid zonder frauduleus handelen. We weten inmiddels dat de technologische vooruitgang steeds nieuwe mogelijkheden creëert om te frauderen. En dat dit van examenfunctionarissen steeds nieuwe kennis en vaardigheden vereist om frauduleuze handelingen te herkennen. Ook al ben ik een beetje bang dat bij altijd voortschrijdende techniek examenfunctionarissen het nakijken hebben pleit ik ervoor dat in opleidingen voor leraren en in (na) scholing voor examenfunctionarissen meer aandacht aan dit onderwerp wordt besteed met bijvoorbeeld een module over het ‘herkennen van examenfraude’. Ook bepleit ik verplichte bij- en nascholing om deze kennis op peil te houden. Maar dat is niet genoeg. Onkruid moet bij de wortel worden aangepakt. Dat houdt in dat ook het normbesef van examenkandidaten op peil gebracht moet worden. Ik ben van oorsprong pedagoog die - dat is nou eenmaal de aard van het beestje - van waarden en normen houdt. Waarden en normen reguleren de samenleving. Aandacht voor ethiek, aandacht voor ethische dilemma’s, dat mogen wat mij betreft vaste onderdelen van het curriculum worden, zoals bijvoorbeeld in het middelbaar beroepsonderwijs waar één van de te bereiken competenties ‘ethisch en integer handelen’is genoemd. Maar het zou bijvoorbeeld ook kunnen in het vak filosofie. Naar mijn bescheiden mening zou dat op de middelbare school een verplicht vak mogen zijn. Gedragsverandering start met kennis en besef van oeroude normen en waarden als eerlijkheid en rechtvaardigheid. Wanneer je fraude tijdens examens wilt beperken of zelfs voorkomen, is vorming in ethiek beslist ook een middel.
€ 6,95EXAMENS 2015-03 Volledige uitgave
INHOUD EXAMENS 2015-03 september 2015 Verdere versterking van examencommissies blijft nodig Martine Pol Het beoordelingsproces van afstudeeronderzoek bij de opleiding Huistherpie Froukje Jellema Soft skills digitaal examineren Herman Broeksma Inperken van strategische en calculerend toetsgedrag Neeltje Verhagen Uit de praktijk - Visitatie van contactlensexamens Ad de Jongh Examens in bedrijf: Teelen kennismanagement Desirée Joosten-ten Brinke en Karin Gerritsenvan Leeuwenkamp Redactioneel Gastcolumn Terecht of niet...? NVE Gezien en gelezen Literatuur Agenda Alles maar regelen In 2007 werd in het voortgezet onderwijs de regel ingevoerd dat het verschil tussen het gemiddelde cijfer op alle schoolexamens (SE) maximaal een half punt mag afwijken van het gemiddelde cijfer op het centraal examen (CE). Dit leidde tot enorme discussies over de inhoudelijke juistheid en de consequenties van die regel. Bij vakken waarbij het schoolexamen dezelfde leerdoelen dekt als het centraal examen, is het inderdaad raar als leerlingen voor het schoolexamen significant hoger scoren dan voor het centrale examen, maar is het vreemd als leerlingen op een schoolexamen Engels Gespreksvaardigheid anders scoren dan op het eindexamen Engels Leesvaardigheid? Echter de regel was er, met als gevolg dat sommige scholen de resultaten van de schoolexamens eerst door een cijfer-coördinator lieten controleren of het gemiddelde niet te hoog was. Indien dat wel het geval was, werden docenten verzocht de cijfers naar beneden bij te stellen. Net voor de zomer heeft de staatssecretaris aangegeven dat de regel zijn doel bereikt heeft – het verschil tussen SE en CE is kleiner geworden – en opgeheven kan worden. Het vingertje blijft echter geheven: als het verschil weer groeit, kan de regel weer onderdeel worden van de beoordeling van leerresultaten. Het opheffen van een regel past in de afspraken die de minister en de staatsecretaris gemaakt hebben in het kader van de Regeldrukagenda 2014-2017. Minder regels, en alleen regels als ze daadwerkelijk bijdragen aan het verhogen van onderwijskwaliteit. Een regel waar nu aan gesleuteld wordt, betreft het nakijken van de eindexamens. Aangetoond is dat de scores van de eerste corrector in het onderzoek hoger waren dan de scores van de tweede corrector, maar ook dat sommige scholen bij de eerste correctie soepeler beoordelen dan andere scholen1. Op basis van de eerste bevinding heeft de staatssecretaris voorgesteld de eerste en tweede corrector om te wisselen. De tweede bevinding biedt echter handvatten voor de professionalisering van docenten. Door docenten te trainen in hun beoordelingsvaardigheid en hen zicht te geven op de consequenties van het bewust ophogen van de scores, blijven docenten eigenaar van hun eigen onderwijs. Voorlopig is de regel van de baan, het is aan docenten om aan te tonen dat dat gerechtvaardigd is. Micha de Winter deed in zijn column2 een oproep aan docenten zinloos werk dat niet bijdraagt aan zinvol onderwijs te weigeren. Hij noemde hierbij als voorbeeld het opleveren van informatie waaruit blijkt dat de toets aansluit bij de leerdoelen van de betreffende cursus. Als reden om dit te weigeren geeft De Winter aan dat het niet empirisch is aangetoond dat het onderwijs er beter van zou worden. Helaas is het echter wel aangetoond dat er veel toetsen in het onderwijs gebruikt worden waarbij deze niet aansluiten op de leerdoelen. Ik steun het streven naar minder regels en hoop dat we met ons blad een bijdrage kunnen leveren aan de intrinsieke gedrevenheid van docenten om te werken aan onderwijskwaliteit. Veel leesplezier!
€ 6,95EXAMENS 2015-02 Volledige uitgave
INHOUD EXAMENS 2015-02 mei 2015 Hoge beoordelaarsovereenstemming bij centrale examens muziek Herjan Denissen en Peter Schoenmaker Voordelen en uitdagingen voor toetsing in computersimulaties Sebastiaan de Klerk, Pieter van Dijk en Liesbeth van den Berg Koninklijke Marechaussee ervaart inschaling in NLQF als forse steun in de rug Patricia Defesche Tussentijds formatief toetsen in het hbo 24 Regula van Graas-Hofman Uit de praktijk - Fraude in beeld: de werkwijze van georganiseerde fraudeurs Annie Kempers-Warmerdam Examens in bedrijf - Cinop: maakt werk van leren Ad de Jongh en Annemarie de Knecht-van Eekelen Redactioneel In memoriam Terecht of niet...? Gastcolumn NVE Gezien en gelezen Literatuur Agenda Een nieuwe lente en een nieuw geluid Dit was de eerste gedachte die bij mij opkwam toen ik begon aan mijn eerste Redactioneel van EXAMENS, tijdschrift voor de toetspraktijk. Alle zaken die je voor de eerste keer doet zijn uitdagend en spannend. Zo ook een eerste Redactioneel. Door de jarenlange ervaring in de redactie van EXAMENS heb ik al vele Redactioneels gelezen en mogen beoordelen. En dan ben je zelf aan de beurt, als opvolger van Annemarie de Knecht-van Eekelen die in de afgelopen zeven jaar de nodige Redactioneels heeft geschreven. Je wilt je voorganger niet kopiëren. Je gaat op zoek naar een eigen vorm. In eerste instantie denk je bij het schrijven van een Redactioneel: ‘Ik ga aankondigen wat de lezer in dit nummer kan lezen’. Maar dat is niet de traditie van het redactioneel in EXAMENS. En aangezien ik meer dan gewone belangstelling heb voor de geschiedenis in zijn vele facetten wil ik een traditie niet doorbreken, maar gewoon voortzetten. Het Redactioneel wordt gekenmerkt door een persoonlijke kleuring. Je leest iets over examinering wat je aandacht trekt, waar je het van harte mee eens bent of waarvan je gruwt. Je hebt in je Redactioneel de mogelijkheid om daar dan aandacht aan te schenken. Je wilt misschien wat invloed uitoefenen op de examenpraktijk. Je hebt je daar niet voor niets jarenlang druk om gemaakt in je baan. En nu je de rol van eindredacteur van EXAMENS hebt gekregen wil je je bijdrage aan het verhogen van de kwaliteit van de examenprocessen nog verder vergroten. Wellicht dat je persoonlijke inkleuring examenfunctionarissen op ideeën kan brengen om de examenkwaliteit waaraan zij dagelijks werken te vergroten. Dat zou toch een geweldige bijdrage aan de evolutie van examenprocessen kunnen zijn. Deze eerste keer mag u als lezer van EXAMENS nog geen uitgesproken opvattingen van mij verwachten over kwaliteit van examens en alles wat daar mee samen hangt. Zo’n eerste keer wil ik me alleen introduceren en blijk geven van mijn betrokkenheid bij het tijdschrift en bij de examenproblematiek. Zeven jaar maak ik ondertussen deel uit van de redactie. In al die jaren heb ik veel artikelen zien langs komen. En ik heb geconstateerd dat EXAMENS leeft. Het aantal artikelen dat spontaan aangeboden wordt stijgt. Moesten we de eerste jaren dat ik deel uitmaakte van de redactie nog wel eens extra acties ondernemen om voldoende kopij te krijgen nu is vrijwel het tegengestelde van toepassing. Samen met alle leden van de redactie en de uitgever werk ik met veel plezier aan het uitbrengen van een hoogstaand tijdschrift, dat niet alleen theoretische artikelen publiceert, maar ook praktijkartikelen. We heten tenslotte niet voor niets ‘tijdschrift voor de toetspraktijk’. Die praktijkinslag zal ook in de komende tijd van groot belang blijven. Ik heb een pragmatische inslag: je moet er natuurlijk wel iets aan hebben. EXAMENS moet betekenis hebben voor al die functionarissen die regelmatig met examens bezig zijn. En dat blijft de missie voor ons tijdschrift. Drs. A. J.C.M. de Jongh is eindredacteur van EXAMENS.
€ 6,95
