Alle artikelen - Abonneer je nu!

Auteur: Tom Luken

Frans Meijers schreef in het oktobernummer van ‘LoopbaanVisie’ het opinieartikel ‘Een leerling is een actief persoon’. Hij pleit hierin voor een cultuurverandering in het onderwijs, die de zelfsturing bij leerlingen centraal stelt. Belangrijkste middel is de dialoog. Doel van een opinieartikel is discussie op gang brengen. Tom Luken neemt de handschoen op.

Auteur: Crit Jamin

Cannexus 2013 heeft haar loopbaankundige informatie weer over achthonderd bezoekers uitgestrooid. En Cannexus 2014, van 20 tot en met 22 januari, staat al weer voor de deur. Alle bezoekers gaan iedere keer met de nieuwste inzichten, tips, methoden en literatuuraanbevelingen huiswaarts. Hier een terugblik op de conferentie van januari 2013 met een selectie van interessante workshops. Om een centrale boodschap te verwoorden: ‘Zonder goede woorden vul je de ruimte tussen trapezes niet op!’ Perfect Storm Phil Jarvis liet ons kennis maken met de “Perfect Storm”: deze storm is een mix van een wereld in langdurige recessie, vergrijzing van de bevolking, banen die steeds meer skills vergen, een op dit alles onvoorbereide workforce en een behoorlijke skills mismatch. In Canada gaat men soms in een andere, verafgelegen provincie werken, hetgeen een vlucht van enkele uren noodzakelijk maakt. Terwijl dichtbij, maar niet bekend, ook het juiste werk aanwezig is. Vol zorg en zeer indringend adviseert hij zijn gehoor om deze situatie niet verder uit de hand te laten lopen: het gevaar voor een nieuwe onderklasse van baanlozen ligt op de loer. Hij constateert tevens, dat seizoenswerk een belangrijker plaats zal gaan innemen in de loopbanen van jongeren. Het werk zal in de toekomst niet meer gaan vallen onder vaste banen, maar een vast bestanddeel worden van hun ‘loopbaan’. Hij stelt dat je als individu, meer dan in het verleden werkzaamheden zelf moet koppelen. Dit is voor een onvoorbereide eenling natuurlijk een moeilijke of zelfs hopeloze taak: hoe kun je alle werk in de regio overzien? Op regionaal en stadsniveau ligt hier een urgente taak. Regio’s zullen nog alleen welvaart kennen wanneer zij de juiste persoon op de juiste plaats bij elkaar kunnen brengen. Regio’s moeten niet (meer) aan de slag met het managen van hun werklozen, maar met het managen van hun talenten. Het Eindhovense model, zoals getoond op de Loopbaanconferentie in 2012 door professor Wilthagen is een goed antwoord op de Perfect Storm Leaving the comfortzone Roxanne Sawatsky kwam als tweede keynote speaker met een aardige metafoor: “We slingeren van verandering naar verandering, maar kunnen niet omgaan met de tijd die we tussen twee ‘trapezes’ vliegen.” Haar workshop over noodzakelijke en continue verandering in de toekomst startte zij met de constatering, dat verandering een noodzakelijk element van ons bestaan is geworden. Tevens is de snelheid van verandering zo opgevoerd, dat het aanmeten van een strategie onvermijdelijk is. Verandering is te zien als het ‘wisselen’ van leggers aan een brug, rekstok of trapeze. Voor velen van ons is dit geen geruststellende metafoor. De brug willen we wel proberen, de rekstok vraagt veel armkracht om je als beginneling omhoog te trekken, maar gaat ook wel lukken. Maar ‘Epke Zonderland-werk’ is niet voor iedereen weggelegd. En dan nog een stap verder: de trapeze? Dat is echt circuswerk voor getrainde Russen of gedisciplineerde Chinezen. No way! Maar toch zal het voor velen en zeker onder de jongeren een regelmatig terugkerende bezigheid worden. Het antwoord is: hoe gaan we om met the leemte tussen twee leggers? Volgens de spreker van de vorige workshop, Phil Jarvis, zijn we er niet op voorbereid, maar afwachten is geen optie. De voorbereiding van de beroepsbevolking ter hand nemen is urgent. Het sterk bezuinigen op werklozenbegeleiding strookt niet met de realiteit van de markt. De begeleiding zal wel andere vormen moeten krijgen. HRM en loopbaanbegeleiding Twee workshops wezen op het belang van loopbaanbegeleiding binnen HRM. Tweemaal startte men het betoog vanuit een (iets) andere invalshoek. De ene spreker had als insteek de aanwezigheid van vier generaties in organisaties: wanneer we dezelfde gereedschapskist als in het verleden blijven hanteren, dan gaat dit niet werken. Oudere werknemers willen een stabiele werkplek, jongeren willen steun bij opleidingen en een loopbaan. De tweede vroeg zich af wat nodig is om als manager een goed loopbaanadviseur te zijn. De inleider, Rachelle Gagnon van Assumption Life, draaide haar stelling om: kan een loopbaanadviseur een goede manager zijn? Haar boodschap was duidelijk; de manager moet zich de rol van loopbaanadviseur aanmeten en loopbaanbegleiding moet een zakelijker karakter krijgen. Langs twee routes wil ze de managers op het spoor van counselor zetten. Het ene spoor is het spoor van training, het tweede dat van het aanschaffen van en werken met een goede toolkit: testen, spellen, oefeningen en andere instrumenten, die de medewerker zelfstandig of in een gesprek met zijn of haar manager kan gebruiken. Beide sporen tonen kansen voor loopbaanadviseurs in de toekomst. Olympisch goud in Barcelona Mark Tewksbury won de finale 100 meter rugslag bij de Olympische Spelen in 1992 in Barcelona. En zelfs nu kunnen we er nog een les van meenemen. Voor die datum was Mark altijd de eeuwige tweede. Hoe deze omslag tot stand kwam was de kern van het verhaal van Mark en zijn coach Debbie Muir. En de boodschap was simpel. Natuurlijk was Mark een zwemtalent, maar hij had de verkeerde woorden in zijn hoofd. Wij hebben per dag 60.000 gedachten en van dit aantal is er .. jawel tweederde of 40.000 negatief! De grootste vijand van onszelf zijn wijzelf, zo luidt een bekende uitspraak. En wanneer je dan niet de goede woorden in je hoofd hebt, dan denk je je naar de tweede plaats in een wedstrijd. Er is maar een oplossing: resetten van je ‘woorddoos’. Leer jezelf nieuwe woorden aan en de oplossing komt dichterbij. Deze woorden (door Debbie verstrekt op een A4’tje) zorgden voor een verandering bij Mark en een andere start van de wedstrijd. Dezelfde boodschap gaf vorig jaar een andere inleider op dit congres: alleen wanneer je de goede woordendoos hebt, die bovendien in overeenstemming is met je dadendoos Ottawa en je dromendoos, dan kun je veelvuldig solliciteren, presteren en blijf je overeind in de ‘perfect storm’: een zeer turbulente arbeidsmarkt/ samenleving. Crit Jamin is loopbaanadviseur en was werkzaam op hogescholen als studieloopbaanadviseur, docent en studierichtingscoördinator loopbaanbegeleiding. Hij vertaalde boeken van loopbaanexpert Norm Amundson, en gaf trainingen voor de Vlaamse Arbeidsvoorzieningdienst en aan de Renmin University, Peking. Hij was daarnaast o.a. bestuurslid van een werkgelegenheidscommissie woonwagenbewoners. www.esdoorn.org Verdiepingsinformatie Over het congres: cannexus Over de Perfect Storm: public.careercruising.com  Over Tewksbury: www.youtube.com  

Auteur: Frans de Blocq

Eind september was ik in de gelegenheid om deze conferentie te bezoeken die werd georganiseerd door IAEVG, de grootste organisatie voor loopbaanbegeleiding op internationaal niveau. Het thema van de conferentie is: Loopbaanbegeleiding: een mensenrecht of een burgerrecht? Hoe kan loopbaanbegeleiding een bijdrage leveren aan de persoonlijke ontwikkeling van burgers? Ruim achthonderd IAEVG leden kwamen naar Montpellier om te participeren en te luisteren naar 150 presentaties. In het Europa van nu, met 28 miljoen werklozen en 2,5 miljoen mensen die onder de armoedegrens leven, is er grote noodzaak voor goede begeleiding in loopbanen. De veranderingen op loopbaangebied zijn namelijk groot en worden zeker niet alleen veroorzaakt door de economisch moeilijke periode waar we nu doorheen gaan. De traditionele arbeidsmarkt en daarbinnen de  snel veranderende arbeidsverhoudingen zijn een niet te onderschatten drempel die werknemers en werkgever beiden moeten nemen. Voeg daar nog aan toe de keuze waartoe jonge mensen gedwongen worden als ze een hogere of academische opleiding willen gaan volgen. Door een keuze te moeten maken uit de vele honderden mbo-, hbo- en wo-opleidingen wordt de basis gelegd voor de vele loopbaankeuzes die daarna nog moeten komen. In die fase van je leven kan je nog geen vermoeden hebben van de loopbaankeuzes die je te wachten staan in een steeds veranderende arbeidsmarkt. Voor velen is het moeilijk om hierin alleen de, voor dat moment juiste, keuze te maken. Dat dit moeilijk is en spanningen geeft blijkt uit het feit dat recente onderzoeken aangeven dat stressgerelateerd ziekteverzuim onder de groep 25- tot 35-jarigen sterk groeiend is. Eén van de sprekers omschreef de veranderingen op de arbeidsmarkt als het vloeibaar worden van de gemeenschappen: ze stromen door en veranderen constant van vorm. Om je te kunnen handhaven in zo’n gemeenschap zal je ook moeten ‘mee-vloeien’, ook moeten ‘mee-veranderen’ en je eigen richting weten te blijven bepalen in een steeds veranderende omgeving. Als je dat niet doet, je star opstelt, zal de stroming om je heen verder gaan. Je zal jezelf goed moeten kennen, je kunnen en willen aanpassen als dat moet. Creatieve, ontvankelijke mensen zullen dat makkelijker kunnen. Aanpassingsvermogen en identiteit zijn de kernwoorden. Dit is feitelijk de kern van het boeiende relaas van Mark Savickas, dat op deze conferentie het sluitstuk was. De techniek van het werken met levensverhalen om je eigen identiteit te leren kennen, kreeg in het hele programma erg veel aandacht en staat duidelijk in grote belangstelling van velen. Je ziet dat men op allerlei totaal verschillende plaatsen op de wereld bezig is met innovatie van de narratieve methode, de methode van het verhalen vertellen, en hoe deze het meest effectief is in te zetten binnen allerlei verschillende contexten in je werk als loopbaanbegeleider. Hoe om te gaan met cliënten die om wat voor reden ook niet goed in staat zijn om aan deze narratieve methode mee te werken is een probleem dat wat mager uit de verf kwam. Wat ook opviel in Montpellier is het feit dat daar waar wij in Nederland nog verder ploeteren met een in al zijn voegen krakend en tot op de draad versleten UWV, dit kennelijk in andere ons omliggende landen ook zo was, maar dat daar al wel volop geëxperimenteerd wordt met nieuwe vormen van effectieve hulp aan werkzoekenden. Wat het thema van de conferentie betreft denk ik dat velen het zullen voelen als hun burgerrecht om over loopbaanvragen professioneel advies en loopbaanbegeleiding te kunnen ontvangen. Daar waar mensenrechten veel meer over universele rechten gaan die iedereen voor zichzelf zou willen opeisen, zouden burgerrechten praktisch moeten zijn en een antwoord dienen te geven op een bepaalde vraag uit de samenleving zoals het recht op professionele steun bij het maken van keuzes in je loopbaan. Frans is eigenaar van De Blocq Talent Management en partner bij Choice and Partners. Hij is CSR-coach en gespecialiseerd in bijzondere doelgroepen. Hij is tevens lid van de NOLOC Commissie Internationale Zaken.  

Auteur: Joke Tacoma

Brug Ze zit met dikke, rode ogen voor me. “Gisteren hadden we het over kwaliteiten. Toen ik ze op de flap zag staan, was ik trots. Maar toen moesten we er ‘te’ voor zetten. ‘Te doorzettingsvermogen’ is overspannen zijn. En dat was mijn vader. Hij maakte een eind aan zijn leven. En nu ben ik bang dat ik dat ook ga doen.” De ogen vullen zich weer met tranen. Ik krijg een naar gevoel in mijn maag. O, nee, geen zelfmoord, denk ik. “Ik ben zo bang. Zou jij me willen helpen?” Zelfmoord is voor mij een brug te ver. Ik ben weliswaar coach en psycholoog, maar zelfmoord voelt niet goed. Dat is meer iets voor psychiaters. “Ik wil je wel helpen om te kijken waar je terecht zou kunnen met je angst voor zelfmoord.” “Mijn moeder en zus zijn naar dagen voor nabestaanden van zelfdoding geweest, misschien moet ik daar ook naar toe.” Altijd fraai om te merken dat de klant vaak zelf de beste oplossing voor zijn problemen aandraagt. “Zou je dat willen?” “Ja. Dan bespreek ik die zelfmoord daar. Wil jij daarna weer gewoon mijn loopbaancoach zijn? Want ik weet nog steeds niet wat ik wil.” De knoop in mijn maag is weg. “Dat is goed.” “O, gelukkig.” “Wat kan ik nu voor je doen?” “Eigenlijk niks, ik weet waar ik moet zijn voor die dagen. Dan doe ik dat eerst wel, en dan kom ik bij je terug. Is dat goed?” “Ja, dat is prima. Laat me zo af en toe even weten hoe het met je gaat.” “Oké.” “Hoe is het nu met je?” “Goed. Ik voel me rustig.” Dit gesprek voerde ik een aantal jaren geleden. De klant is inderdaad naar de dagen voor nabestaanden van zelfdoding geweest en daarna was haar angst om zelfmoord te plegen gedecimeerd. We konden verder met haar kwaliteiten, haar mogelijkheden en haar wensen voor haar loopbaan. Tegenwoordig is ze zelf loopbaanbegeleider. Joke Tacoma is chemicus (1985) en psycholoog (2007). Sinds 2002 is ze eigenaar van Tacoma Coaching en werkzaam als loopbaancoach en personal coach. Haar specialisme is mensen met een technische achtergrond.

Auteur: Erica Risiglione

Een cliënt, die ik hier de heer Te Wijfel noem, wil een loopbaantraject omdat hij niet weet of hij wel of niet een andere functie of baan moet gaan zoeken. De heer Te Wijfel is 45 jaar en heeft een financiële achtergrond. Het doel van het traject was gericht op het versterken van zijn zelfvertrouwen over zijn keuzes en beslissingen.

Auteur: Martin Reekers

Auteur: Ria Freijsen

Marcel van der Bie is al vanaf zijn geboorte blind. Dat is wat hij noemt zijn grootste begrenzing. Toch laat hij zijn leven hier niet door beperken. Sterker nog, het opzoeken en uitdagen van grenzen is zijn levensthema geworden. Onder het motto ‘vooral meedoen waar het kan en speciaal als het moet’ creëert hij kansen om te groeien en pakt hij kansen die hem geboden worden. Inmiddels werkt hij alweer zes jaar als loopbaanadviseur bij het loopbaancentrum Move NS.

Auteur: Els Oosthoek, Marlies van Venrooij

Wat is een hoofdartikel over grenzen waard als er niet een uitstapje plaatsvindt naar een ander land? Daarom starten we dit artikel over de grenzen in het loopbaanvak met een observatie uit het Amerikaanse opinietijdschrift 'Time Magazine' (november 2013).

Auteur: Martin Reekers

Dynamische loopbanen Een kwestie van vooruitkijken Annelies E.M. van Vianen, Van Gorcum, 2013. ISBN 978 90 232 5130 9  Annelies van Vianen laat zien dat door de globaliserende economie, technologische, maatschappelijke en demografische ontwikkelingen, loopbanen niet voorspelbaar zijn. Voor het effectief vormgeven aan de eigen loopbaan zijn een flexibele, authentieke kijk van het individu op zichzelf en het nemen van verantwoordelijkheid voor de eigen loopbaan essentieel. De auteur gaat systematisch na wat het belang is van de fit tussen de persoon en zijn werkomgeving; welke niet of moeilijk veranderbare aspecten te onderkennen zijn en wat te ontwikkelen is. Elke fit is in principe tijdelijk. Dat maakt vooruitkijken naar komende veranderingen noodzakelijk. Vooruitkijken begint met een goed inzicht in de eigen mogelijkheden en loopbaan. Daarbij is het belangrijk dat iemand inzicht krijgt in de eigen basale basisbehoeften: competent zijn, sociale verbondenheid en autonomie. Deze behoeften heeft iedereen, maar de waarde die mensen toekennen aan elk van de behoeften kan verschillen. ‘Competent zijn’ wordt uitgewerkt in capaciteiten, interesses en persoonlijkheid. Niet zozeer het gevraagde opleidingsniveau is belangrijk maar vooral de kennis, skills en abilities (KSA’s) die een takenpakket vraagt en de beschikking over een iets hoger denkniveau dan noodzakelijk. De auteur behandelt enkele bekende loopbaantheorieën en tests waarbij zij wijst op de betrekkelijke voorspellende waarde daarvan. De uitkomsten zijn vooral te gebruiken in dialoog met een gekwalificeerde loopbaanadviseur. De rol van loopbaanadviseur ziet de auteur veranderen van inhoudelijk adviseur naar life design coach, die procesgericht ondersteunt bij het ontwikkelen van toekomstscenario’s gericht op de persoon in de context van diens hele omgeving. De sociale verbondenheid, de mate waarin waarden van een individu passen bij collega’s en de organisatiecultuur, ontstaat deels vanzelf doordat baanzoekers worden aangetrokken door de uitstraling van een organisatie en selecteurs bij sollicitanten op ‘passendheid’ letten. Toch is het goed als iemand zijn belangrijke waarden kent en zich afvraagt of die passen bij de organisatie. Gewapend met zelfkennis over de basisbehoeften kan gericht en selectief gezocht worden naar een baan. Hoe meer eisen er echter aan een ‘goede baankeuze’ gesteld worden, hoe lager de tevredenheid blijkt te zijn. Het besef dat een baankeuze niet voor eeuwig is, kan de keuzedruk verminderen. Serieuze voorbereiding is van belang, maar het is geen puur rationele aangelegenheid: onderzoek laat zien dat als de ratio gecombineerd wordt met onbewuste processen, betere beslissingen het resultaat zijn. In het boek wordt regelmatig gesproken over ‘aanpassen’. De invulling van die term is vooral proactief ontwikkelingsgericht: positieve framing van situaties, optimisme, een positief zelfbeeld, het gevoel de situatie te kunnen beheersen, een ontwikkelingsgerichte denkstijl, openstaan voor nieuwe ervaringen, anticiperen op veranderingen en zelfmonitoring zijn kenmerken die bijdragen aan het vermogen tot aanpassen. Flexibiliteit van medewerkers kunnen organisaties volgens de auteur bevorderen door ze uitdagingen te bieden met het accent op leren en ontwikkelen, veranderingen aan te kondigen en persoonlijke ontwikkelbudgetten te faciliteren. Uitdagingen die mensen het gevoel van competentie geven. Het boek is bedoeld voor werkenden, werkzoekenden, leidinggevenden, managers, hrm-professionals en loopbaancoaches. Voor elk zijn er praktische vragen die het zelf nadenken activeren. Elk hoofdstuk is rijk geïllustreerd en onderbouwd met theorieën en onderzoek, die door een uitstekend notenapparaat overzichtelijk aan de tekst zijn gekoppeld. Voor iedereen die professioneel te maken heeft met loopbaanontwikkeling is het boek daardoor een mooi overzichtswerk en een ingang voor verdieping.  

Ambitie met een grote M Voluit leven als medicus, moeder en mijzelf Marleene de Ridder. Réunion, 2013. ISBN 978 90 792 6315 8 Dit boek is bedoeld voor alle vrouwelijke artsen die hun werk op een eigen, positieve manier willen combineren met hun gezin en andere levensrollen, en die niet willen inleveren op hun toekomstplannen en ambities. Je wordt immers arts om van betekenis te zijn voor mensen en om jezelf te ontwikkelen, niet om in een voortdurende spagaat tussen werk en thuis te belanden of afgebrand te raken, aldus Marleene de Ridder (gezondheidswetenschapper, gecertificeerd coach). Het boek bevat veel bekende onderwerpen. Beslist anders dan anders is de stimulerende ‘duw’ om ambitieus te zijn en te blijven, veel en hard te werken en al je levensrollen te combineren. Je hoeft niet te kiezen tussen óf werken óf een gezin. Het combineren van je ambities als arts, als moeder en als individu geven inspiratie en energie als je het op je eigen, dat wil zeggen de best bij jou passende manier, invult en kunt doen. In vogelvlucht wordt het leven geschetst van vrouwelijke artsen anno nu, de mogelijkheden, en onzichtbare factoren (mind bugs) die het artsenleven voor vrouwen (helaas) ingewikkelder maken dan dat van hun mannelijke collega’s met gezinnen. Je kunt lezen hoe je kunt kiezen voor én/ én zonder in te leveren op je ambities. Het succes daarvan staat of valt met hoe goed jij voor jezelf zorgt, het traditionele zorgpatroon weet om te draaien, en je realiseert dat bepaalde drukke of zware perioden maar tijdelijk zijn. De Ridder haalt Joanna Barsh (McKinsey & Company) aan, die het ‘DNA’ van vrouwelijke leiders onderzocht en ontdekte dat voor deze vrouwen de work-life balance op zich een onhaalbaar doel is. Zij ervoeren de combinatie van werken en moederschap als een ‘gecontroleerde disbalans’ en konden hiermee goed de regie houden. Essentieel is dat je op een intelligente, doelgerichte en proactieve manier weet te balanceren tussen werk, gezin en jezelf. Dus: richt je niet zozeer op balans, maar omarm de kunst van het balanceren. Er volgen zes strategieën om te balanceren: jongleren, afwisselen, uitbesteden, combineren, het Nieuwe Werken, en simplificeren. Het boek bevat handzame oefeningen, zinvolle lees- en kijktips, met tussendoor interessante en informatieve interviews met vrouwelijke artsen. Zij zijn van verschillende leeftijden en geneeskundige specialisaties en vertellen open over hun ambitie, carrière en gemaakte keuzes. Kortom, een stimulerend en lezenswaardig boek voor alle hoger opgeleide vrouwen met ambitie zoals artsen, notarissen, advocaten, economen enzovoort. Daniëlle Aldershoff - interim manager en loopbaanadviseur   Een leven lang inzetbaar? Duurzame inzetbaarheid op het werk: interventies, best practices en integrale benaderingen. Dr. Annet de Lange en prof. dr. Beatrice van der Heijden (red.). Vakmedianet, 2013. ISBN 978 94 621 5097 3 ‘Een leven lang inzetbaar’ is bedoeld als handboek voor werkgevers, managers en personeelsfunctionarissen, die willen weten wat er in Nederland bekend is op het gebied van duurzame inzetbaarheid. Ongeveer 35 auteurs werkten mee aan het boek, grotendeels uit ‘de wetenschap’, maar ook uit het bedrijfsleven en de advieswereld. Het boek beslaat 20 hoofdstukken en een kleine 500 bladzijden. Het is een product van het Kennisnetwerk Duurzame Inzetbaarheid, een door de Nederlandse Stichting voor Psychotechniek gefaciliteerd leernetwerk. Het boek biedt grondig inzicht in bestaande uitwerkingen van begrippen als inzetbaarheid, employability, werkvermogen, belastbaarheid, participatie, ervaringsconcentratie en vitaliteit. Diverse meetinstrumenten, zoals WAI, FIT monitor, DIX, Loopbaanpotentieelmethodiek en Loopbaanspiegel komen aan de orde. Het boek biedt veel actuele onderzoeksresultaten, bijvoorbeeld rond de beeldvorming over oudere werknemers, werken na de pensioengerechtigde leeftijd, determinanten van duurzame inzetbaarheid en verschillen tussen cohorten. Diverse plannen en projecten worden beschreven, zoals de Nederlandse Praktijkrichtlijn 6070, het Nationale Inzetbaarheidsplan en STREAM. Tevens biedt het boek een kijkje binnen praktijken op het gebied van duurzame inzetbaarheid bij bedrijven zoals Fujifilm, Alliander en Achmea. Psychologische, juridische, bedrijfskundige, medische en praktische aspecten komen uitvoerig aan de orde. Veel hoofdstukken worden afgesloten met do’s and don’ts. Enkele terugkomende adviezen zijn: investeer in dialoog en maatwerk en ontzie oudere werknemers niet te veel. Er staat heel veel in het boek. Toch laat het nog wel iets te wensen over. Ik miste aandacht voor de loopbaan als een geheel. De inzetbaarheid op oudere leeftijd hangt immers sterk af van wat er in eerdere leeftijdsfasen gebeurt. Wat is de rol van het initiële onderwijs? Welke bijdrage aan duurzame inzetbaarheid zou een structureel, preventief loopbaanbeleid kunnen leveren? Wat zou daarbij de rol kunnen zijn van onafhankelijke, externe adviseurs? Ook in de vormgeving bestaan enkele onvolkomenheden. De grijstinten in sommige grafieken zijn moeilijk onderscheidbaar. Als je wilt weten wat een bepaalde auteur in het boek geschreven heeft, kun je dat niet in de inhoudsopgave of index vinden. Ook kan de lezer het als storend ervaren dat in de inleidingen van de hoofdstukken sprake is van veel herhaling bij het steeds opnieuw beschrijven van de noodzaak van langer doorwerken. Deze kleine minpunten nemen niet weg dat ‘Een leven lang inzetbaar?’ ongetwijfeld een belangrijke inhoudelijke en praktische impuls geeft aan de beantwoording van een belangrijk vraagstuk. Tom Luken – onafhankelijk onderzoeker en adviseur   Jij bent aan Z hét loopbaanhandboek Puck Dinjens & Tanja Hulswit. Nieuwezijds, 2013 (3e ed.). ISBN 978 90 571 2383 2 ‘Jij bent aan zet’ is een praktisch handboek voor mensen die een pas op de plaats willen maken ten aanzien van hun volgende loopbaanstap. Dat kan allerlei redenen hebben, variërend van boventalligheid en ontslag tot niet lekker in je vel zitten en iets anders willen gaan doen, maar niet weten wat, noch hoe. Het boek bestaat uit twee delen: ‘Aan de slag’ en ‘Op pad’. Het is bedoeld als werkboek om in te schrijven en zodoende een eigen dossier op te bouwen. In het eerste deel staat zelfanalyse centraal en krijg je via uitwerking van de aangeboden oefeningen zicht op wie jij bent. Het tweede deel behandelt het proces van arbeidsmarktcommunicatie en -benadering. Reden voor deze geheel herziene, derde versie, is de sterk veranderde arbeidsmarkt en wijze waarop we die benaderen. Daarnaast is er meer aandacht besteed aan starters en 45+’ers en de vraag: Wel of niet voor jezelf beginnen? Ik heb ‘Jij bent aan Z’ ervaren als een toegankelijk en goed doe-het-zelf-boek met waardevolle informatie en nuttige oefeningen, waarmee de doelgroep zeker een stap verder zou kunnen komen. Tegelijkertijd werd voor mij ook het manco van doe-het-zelf-boeken en de meerwaarde van loopbaanbegeleiding glashelder. Overigens valt de wijze waarop parttime werkende vrouwen, weinig genuanceerd, worden neergezet als ‘mutsen’, uit de toon in relatie tot de rest van het boek. Vrijwel direct aan het begin gaat het over planning en wordt de lezer gevraagd: Wat wil ik bereiken, wat moet ik doen en wat heb ik daarvoor nodig? Dat zijn nu typisch vragen waar velen geen antwoord op hebben en juist hulp bij zoeken. De aangereikte voorbeeldplanningen staan op gespannen voet met de realiteit. De stap van zelfanalyse naar focus, op basis waarvan je de markt kunt veroveren, wordt als een soort vanzelfsprekendheid gebracht, maar dat blijkt in de praktijk ook vaak uiterst lastig, zo niet de grootste hobbel. Zelfanalyse en het vertalen daarvan richting toekomst vraagt om het leggen van verbanden, het kunnen zien van blinde vlekken, het ‘raadplegen’ van het onbewuste: typisch die dingen waar je iemand anders voor nodig hebt die onder andere kan doorvragen, empathisch confronteren en stimuleren. Voor een loopbaancoach zal het eerste deel niet veel nieuwe informatie bevatten. Deel twee heb ik ervaren als een goede opfrisser met betrekking tot het arbeidsmarktdeel van ons werkveld; een aanrader voor cliënten, die ‘op pad’ gaan. Ze worden meegenomen in het proces van marktbenadering en baanverwerving met tips over onder meer cv, brief en presentatie. Yvonne van Holsteijn - loopbaancoach   Mindmappen Slimmer informatie verwerken en onthouden Titia van der Ploeg. Thema, 2013. ISBN 978 90 587 1657 6 Ha, wat een bijzonder boek, is het eerste wat me te binnen schiet als ik het boek ‘Mindmappen’ van Titia van der Ploeg in mijn handen krijg. Omdat de voorkant zo mooi helder is qua beeld en omdat het niet het standaard formaat heeft. En dit gevoel laat me niet meer los tijdens het lezen. Het boek is overzichtelijk doordat het opgedeeld is in hapklare brokjes tekst. De afwisseling met alle beelden en het kleurgebruik zorgt ervoor dat het leest als een trein. De schrijfster geeft je tools om te oefenen en verwijst ook naar haar website voor meer oefeningen. Haar stijl is luchtig en vol humor, maar wel met inhoud. Voor de beginnende mindmapper is het een ideaal boek. Er wordt kort wat over de achtergrond van mindmappen vertelt en hoe je brein informatie verwerkt. Het boek is logisch opgebouwd en heeft veel oefeningen. Tussen de teksten door kun je oefenen en achterin is nog een aantal bonus opdrachten, dit maakt het een krachtig boek. Kortom, een prettig leesbaar boek dat je in korte tijd op weg helpt om concreet aan de slag te gaan met mindmappen. Haar disclaimer aan het begin van het boek is terecht. Op deze manier kan mindmappen verslavend zijn. Annelies Pieterse - coach