logo-professioneel-begeleiden logo-professioneel-begeleiden
Filters

Alle artikelen - Abonneer je nu!

Lezerscolumn: Levensverhalen

Auteur: Jos Govaarts

Levensverhalen Als ik met mensen praat dan valt mij vaak op dat ieder zo zijn verhaal heeft, en vertelt. Kennelijk zit verhalen vertellen in ons bloed. Onze levens zijn beïnvloed door onze collectieve geschiedenis, zoals de veldslag van keizer Napoleon, de theorieën van Einstein en de landing op de maan. Meer invloed nog heeft ons eigen verhaal. Hoe heb je gebeurtenissen in je eigen leven beleefd, verwerkt en wat heb je ervan geleerd? Eens kwam ik bij een man van 85 thuis om een WMO-aanvraag voor hulp bij het huishouden te beoordelen. Ik had enkel kunnen kijken naar de beperking, die de honorering van de hulp rechtvaardigde. Belangrijker vond ik zijn verhaal: een heel leven boer geweest, sinds tien jaar weduwnaar, woonde nog met zijn zoon op de boerderij, vervallen, want er was geen geld meer om het huis op te knappen. De zoon was verstandelijk beperkt, en sliep vaak in de stal bij de dieren. Na zijn hersenbloeding lukte het de man niet meer om voor zichzelf en zijn zoon te zorgen. Hij maakte zich zorgen over de toekomst van zijn zoon. Gebeurtenissen hebben zijn leven bepaald en doen dat nog steeds. We hebben allemaal ons eigen verhaal. De naderende dood blijkt een geijkt moment om het levensverhaal te vertellen. Het verhaal wordt gebruikt om de onvervulde wensen, onafgemaakte zaken en voltooide gebeurtenissen te verwoorden en te verwerken, vooral door ouderen. Of dat verhaal wordt gehoord is niet zo belangrijk. Het vertellen ervan helpt verwachtingen en ideeën los te laten en brengt verlichting. Er zijn mensen, zoals Tessa Meester, die anderen helpen hun levensverhalen te vertellen door de verhalen op te schrijven en terug te geven aan de verteller. Zij vertelde mij dat levensverhalen onafhankelijk zijn van leeftijd, maar wel gebonden aan levensfasen. Het vertellen van het levensverhaal is een bijzondere belevenis met een emotionele waarde; het is een manier om naar jezelf te kijken. Wat is voor jou het belangrijkste in je leven? Met wie voel je je diep verbonden? Welke overtuigingen koester je over het leven? Je wilt vertellen welke ervaringen jou verder hebben geholpen. Verhalen vertellen zit in de mens, en zal blijven bestaan zolang er mensen zijn die ze willen horen. Al ben je dat alleen maar zelf. Dat geldt ook in onze wereld vol techniek en digitale verbondenheid. Jos Govaarts werkt als zelfstandig coach en bedrijfsarts. Hij is steunpunt voor La Scuola | academie voor levenskunst, en initiatiefnemer en voorzitter van het Netwerk Medische Coaching. Daarnaast is Jos redactielid van Counselling Magazine. www.josgovaarts.nl
Gratis
lees meer

Seksualiteit (volledige uitgave, 16 artikelen)

INHOUD THEMA 'SEKSUALITEIT' (mei 2013) Verkenning: Seksualiteit in de counsellingpraktijk, Hanneke de Graaf Het derde cv, De invloed van seksuele traumatisering in de jeugd op de levensloop,  Maria Pinxer De opinie van Marijke IJff, Wanneer is een probleem een probleem,  Leona Aarsen Column: O jeugd! O tijd van smarten! / Van vreugd en wilde harten! Peter Leusink Pioniers: Maria Zeldenrust-Noordanus, Symbool van seksuele emancipatie, Elisabeth Geelen PRAKTIJK Counselling van homomannen in een heterorelatie, Wilfred Ploeg Seksverslaving, Nick Borgerdijn Casus: Help! Seksverslaafd Ondernemen: Help, ik zoek cliënten! Een persoonlijke visie op ondernemen, Christine Beenhakker Diverse verlangens, Seksuele ontwikkeling onder dubbele moraal, Ine Vanwesenbeeck ACTUEEL Een heikel punt? In gesprek over seksualiteit, John Stolvoort Trends & Ontwikkelingen Kwalitatief onderzoek, Nuttig, nodig, uitdagend, Fenneke Woertman Verder lezen over stress   VOORWOORD De moraal van het verhaal Zo nu en dan werp ik een vluchtige blik op de tijdlijn van mijn twitterende twaalf jaar oude dochter. De “OMG, hottie <3” en “sexie chick!!” zijn niet van de lucht. Omfloerste blikken kijken me vanonder losse lokken met pruilende lipjes aan vanaf de avatars. Ik kan mij niet herinneren dat ik op die leeftijd zo met mijn ‘sexiness’ bezig was en maak me een beetje zorgen… Seksualiteit speelt een rol gedurende het hele leven en raakt eenieder persoonlijk. Het inzicht dat seksuele ervaringen een blijvende invloed kunnen uitoefenen op het lichamelijk, sociaal en psychisch functioneren, heeft alom erkenning gevonden1. Counsellors komen in hun praktijk allerlei problemen en situaties tegen die invloed kunnen hebben op het seksueel functioneren en welzijn van cliënten. Hanneke de Graaf zet ze voor u op een rij in de ‘Verkenning’. Het denken en praten over seksualiteit is sinds het pionierswerk van Mary Zeldenrust-Noordanus sterk veranderd. Media besteden met enige regelmaat aandacht aan dit onderwerp. Seks is beter bespreekbaar dan vroeger, maar de seksuele beleving blijft vaak verborgen. In het licht van de normen en waarden die de media toekennen aan seksualiteit, nemen velen nauwelijks de ruimte en de vrijheid om na te denken over wat ze zelf willen en fijn vinden. Niet alleen de carrière en het gezinsleven moeten perfect zijn, menigeen schijnt te denken pas normaal te zijn als ze minstens twee keer per week seks hebben. Het vergroten van handelingsen keuzevrijheid als het gaat om seksualiteit zou voor counsellors een uitdaging kunnen zijn, is de opinie van Marijke IJff. Om goede hulp te kunnen bieden is het van belang dat counsellors in staat zijn seksualiteit op een professionele manier te bespreken, legt John Stolvoort uit in ‘Issue’. Ofschoon de grote taboe rond seksualiteit geslecht is onder aanvoering van onder anderen Zeldenrust-Noordanus, lijkt de dubbele moraal nog steeds een wissel te trekken op de seksuele ontwikkeling. Meisjes die zich veel gelegen laten liggen aan deze dubbele moraal en het schoonheidsideaal doen zichzelf op allerlei manieren tekort, stelt Ine Vanwesenbeeck in ‘Wetenschap’. Ik zoom in op de avatar van mijn dochter en ben gerustgesteld. U moet trouwens de hartelijke groeten van haar hebben. Loes Helwegen Hoofdredacteur Counselling Magazine hoofdredacteur@counsellingmagazine.nl

€ 6,95

Verder lezen over seksualiteit

Seksualiteit, intimiteit en hulpverlening Seksualiteit, intimiteit en hulpverlening Mathieu Heemelaar Bohn Stafleu van Loghum, 2013 (4e dr.) ISBN 978 90 368 0304 5 Dit boek biedt de basisinformatie over seksualiteit en intimiteit, die bekend moet worden verondersteld voor een professionele omgang met cliënten. Werkers in de hulpverlening, dienstverlening en verpleging hebben op veel manieren te maken met seksualiteit en intimiteit. Veel cliënten kampen met problemen op het seksuele vlak, die vaak niet onderkend worden. Professioneel optreden stoelt op twee zaken: kennis van zaken en de vaardigheid om te praten over seksualiteit. ‘Seksualiteit, intimiteit en hulpverlening’ bundelt actuele kennis uit de vakliteratuur over seksuele ontwikkeling, verstoringen in seksuele ontwikkeling, intimiteit, seksuele en relationele vorming, seksueel  misbruik, preventie van misbruik en methodisch werken. Het boek bevat communicatietraining die studenten en hulpverleners door middel van studietaken en praktijkvoorbeelden aanzet tot reflectie en gesprek. Kijk jij al door eenroze bril? Kijk jij al door een roze bril? Roze handboekje voor sociaal werkers Hanneke Felten MOVISIE, 2013 Mensen die lesbisch, homo, bi of transgender zijn (LHBT’ers), hebben meer kans om vervelende gebeurtenissen mee te maken dan andere mensen. Dat is de belangrijkste reden voor sociaal werkers om af en toe een roze bril op te zetten. Met een roze bril krijg je oog voor de kwetsbare positie van deze groep mensen. Die kwetsbare positie brengt namelijk extra stress en spanning met zich mee. Veel LHBT’ers vinden een manier om hiermee om te gaan, maar soms lukt dit niet en heeft iemand ondersteuning nodig. Dit handboekje biedt tips uit de praktijk die helpen de eigen kracht van LHBT-cliënten te versterken. Want uiteindelijk is dat toch voor elke sociaal werker het doel: mensen in een kwetsbare positie op zo’n manier ondersteunen dat zij zichzelf staande kunnen houden in de samenleving, omringd door een stevig netwerk. Sexuality Counseling for Couples Sexuality Counseling for Couples: An Integrative Approach Lynn Long, Judith Burnett & Valorie Thomas Pearson, 2006 ISBN 978 01 317 1052 8 ‘Sexuality Counseling: An Integrative Approach’ blends a wide range of theoretical perspectives into a systematic, five-stage integrative couples model that promotes a non-blaming, strength-based approach. Focusing on solutions, resilience and resources, this model outlines assessment methods, goal-setting techniques, intervention guidelines, and maintenance strategies that can be used to address diverse sexual topics and a variety of populations. Throughout the text, case studies highlight various couples with realistic sexual problems and show how to apply the integrative couples model to their specific situation. A unique Part III addresses special issues in sexuality counseling, such as aging, sexual abuse and chronic illness. Seksualiteit van ouderen Seksualiteit van ouderen: Een multidisciplinaire benadering Aagje Swinnen (red.) Amsterdam University Press, 2011 ISBN 978 90 896 4182 3 Hoe beïnvloedt het verouderingsproces de seksuele behoeftes en activiteiten van mannen en vrouwen? Dit boek rekent af met het cliché dat seksualiteit en ouderdom in tegenspraak zijn door het thema te belichten vanuit de seksuologie, geneeskunde en gezondheidswetenschappen, filosofie, kunst en cultuurwetenschappen, reclame en literatuur. ‘Seksualiteit en ouderen’ biedt een antwoord op de vraag hoe het lichamelijke verouderingsproces van invloed is op de seksuele behoeftes en activiteiten van oudere mannen en vrouwen. Daarbij wordt ruim aandacht geschonken aan de denkbeelden die in onze maatschappij circuleren met betrekking tot het seksuele gedrag van ouderen. Het boek staat stil bij de diversiteit aan seksuele ervaringen van de steeds groter wordende bevolkingsgroep senioren.
Gratis
lees meer

Gelezen over seksualiteit

Als seks verslavend wordt Hoe je jezelf en je relatie kunt redden Gertjan van Zessen. Boom, 2012. ISBN 978 94 610 5242 1 “Het woord seksverslaving roept een beeld op van mannen, die niet genoeg kunnen krijgen van seks en op ieder vrij moment zoeken naar alle porno die op internet te vinden is.” Dat is de stelling waar het boek mee begint en die Gertjan van Zessen direct nuanceert. Ten eerste is dit beeld te algemeen en ten tweede is het beeld te beperkt. Seksverslaving gaat helemaal niet om seks. Wat het dan wel is, hoe seksverslaving ontstaat en wie hier gevoelig voor zijn, wordt haarfijn uitgelegd in het eerste deel van dit boek. In heldere taal, met een duidelijke opbouw en geïllustreerd met aansprekende voorbeelden, beschrijft Van Zessen waar het nu eigenlijk om gaat bij een seksverslaving. Als lezer word je meegenomen in de geleidelijkheid van de ontwikkeling van een seksverslaving en krijg je inzicht in hoe verschillende factoren met elkaar samenhangen, elkaar versterken en aantrekken. De effecten op het dagelijks leven en de relatie van de verslaafde worden uiteen gezet, evenals de gevolgen op korte en lange termijn. De auteur licht toe wat de partner kan doen, hoe het vertrouwen hersteld kan worden en hoe om te gaan met terugval. In het laatste deel van het boek beschrijft Van Zessen hoe seksverslaving te behandelen is. Een cruciaal aspect waaraan hij herhaaldelijkrefereert, is de mate van zelfwaardering. Hoe hoger de zelfwaardering, hoe lager de kans op seksverslaving. Het vergroten van zelfwaardering heeft hij daarmee tot de kern van zijn aanpak gemaakt. Hij heeft een systematische en praktische behandelmethodiek ontwikkeld: Vat van Zelfwaardering. Dit is een psychologisch model om de beheersing van emoties, gedrag en gedachten te bevorderen en zo de seksverslaving uit te doven. De insteek is praktisch door de koppeling naar de realiteit, de resultaten zijn vaak al op korte termijn zichtbaar. De schrijver is een ervaren psycholoog en seksuoloog en baseert zijn inzichten op de jarenlange ervaringen uit zijn eigen praktijk en onderzoek. Dit prettig leesbare boek is een must voor iedereen die meer over seksverslaving wil weten. Angela Koolmees – trainer en counsellor   Sexcounseling Handleiding voor seksuologische hulpverlening (4e herz. dr.). Marijke IJff, 2010. Assen: Van Gorcum. ISBN 978 90 232 4255 0 ‘Sexcounseling’ is een toegankelijk en vakkundig geschreven boek, dat bruikbaar is voor veel hulpverleners. De algemene seksuologische aspecten in de hulpverlening bij seksuele problemen worden behandeld. Marijke IJff heeft het boek vanuit een biopsychosociale benaderingswijze geschreven. Het boek is ingedeeld in drie delen. In het eerste deel wordt behalve aan de basiskennis ten aanzien van de seksuele anatomie en fysiologie, ook kort aandacht besteed aan de visie op seksualiteit en de attitude van de hulpverlener. De afbeeldingen en schema’s verhelderen de tekst. De inzichten van Basson en Both in de relatie tussen seksueel verlangen en opwinding komen aan bod. Belangrijk is dat het ontbreken van seksueel verlangen niet als disfunctioneel wordt beschouwd. Het hoofdstuk geeft een goed overzicht van de meest algemene problemen. Het tweede deel richt zich volledig op het concrete hulpverleningsproces, van klachtverheldering tot formuleren van de problemen en het behandelplan. De informatie is bijzonder waardevol voor counsellors om tot een goede anamnese en hulpverlening te komen. Het laatste deel voorziet in de drie belangrijke onderwerpen: informatievoorziening, cognitieve en gedragsgerichte benadering en de sensate focusoefeningen. De specifieke aandachtspunten bij de behandeling bieden extra meerwaarde voor inzicht van seksuele problemen. Als basis voor het behandelplan wordt het ‘stepped-care-model’ gebruikt met als uitgangspunt het ‘PLISSIT-model’ van Annon. Voor counsellors een goed bruikbaar model. Het hoofdstuk ‘Specifieke aandachtspunten bij de behandeling van seksuele problemen bij bepaalde groepen cliënten’ is kort, maar zeer waardevol, duidelijk herkenbaar is het werk van Dender en Gianotten. Het boek wordt afgesloten met een uitgebreide literatuurlijst, informatiemateriaal, websites en verwijsadressen. Samengevat voorziet het boek in goede algemene theoretische kennis voor hulpverlening bij seksuele problemen: handreikingen, praktische ondersteuning en oefeningen. Ondanks de titel ‘Sexcounseling’ komen specifieke counsellingvaardigheden in mijn beleving onvoldoende aan bod. Jammer, aangezien het bespreken van seksualiteit voor veel cliënten een grote barrière kan zijn. Daarbij zou algemene informatie over seksuele identiteit, genderidentiteit en parafilie het boek completer maken. Ondanks de kanttekeningen blijft het een evenwichtig geschreven boek, dat voor counsellors een aanrader is. Theo Hendrickx – seksuologisch hulpverlener
Gratis
lees meer

Trends & Ontwikkelingen

Eerste seksuele ervaring bepalend voor latere liefdesleven Wat iemand bij zijn eerste seksuele contact ervaart heeft een grote invloed op de manier waarop men met seksualiteit in het verdere leven omgaat, concluderen Matthew Shaffer en Veronica Smith (2013). “Hoewel de eerste seksuele ervaring vaak wordt gezien als een belangrijke mijlpaal en een stap naar de volwassenheid, is dit de eerste volwaardige studie omtrent dat onderwerp,” aldus Schaffer. De onderzoekers ondervroegen 331 jonge mannen en vrouwen over hun ontmaagding, hun huidige seksleven en hun geluksgevoel. Mensen die zich de eerste keer geliefd en gerespecteerd voelden door hun partner haalden meer emotioneel genoegen uit daaropvolgende seksuele ervaringen. Mensen die vooral met angst en negativiteit aan die eerste keer terugdenken, bleken minder tevreden over hun huidige seksleven. “Deze studie bewijst niet dat een betere eerste keer altijd leidt tot een beter seksleven in het algemeen, maar wel dat het de toon zet voor de daaropvolgende jaren,” besluit Schaffer. Referentie Smith, C.V., & Shaffer, M.J. (2013). Gone But Not Forgotten: Virginity Loss and Current Sexual Satisfaction. Journal of Sex & Marital Therapy, Volume 39, Issue 2, 96-111. Homopesten leidt tot zelfmoordgedrag Homo-, lesbische en bi-jongeren die gepest worden op school, denken significant vaker aan zelfmoord dan homo-, lesbische en bijongeren die deze negatieve reacties niet meemaken. Ook doen zij vaker een zelfmoordpoging dan jongeren die van medeleerlingen geen negatieve reacties krijgen vanwege hun seksuele voorkeur. Dit komt naar voren uit nieuw onderzoek van Diana van Bergen en collega’s. “Zelfmoordgedachten en -pogingen onder homo-, lesbische en bi-jongeren zijn duidelijk geen individueel of psychiatrisch probleem. Het heeft te maken met de maatschappelijke omstandigheden; namelijk de negatieve houding ten opzichte van ‘homogedrag’ en alles wat daarbij hoort”, aldus onderzoeker Van Bergen. Het viel haar op dat homo-, lesbische en bi-jongeren vaak aangeven zichzelf te haten: “De jongeren die een zelfmoordpoging doen zien geen toekomst voor zich. Ze hebben het gevoel dat ze hun hele leven zullen worden vernederd en uitgesloten, zoals nu al op school gebeurt.” MOVISIE en COC werken samen aan preventie van zelfmoordgedrag onder homo-, lesbische, bi- en transgenderjongeren. Op basis van verschillende onderzoeken ontwikkelden ze de website www.iedereenisanders.nl Referentie Bergen, D.D. van, Bos, H.M.W., Lisdonk, J. van, Keuzenkamp, S., & Sandfort, T.G.M. (2013). Victimization and Suicidality Among Dutch Lesbian, Gay, and Bisexual Youths. American Journal of Public Health, Vol. 103, No. 1 , pp. 70-72. Seksualiteit na borstkanker onderbelicht Sexual health of people with disability and chronic illness. Promotie dhr. H. Kedde. RUG, 23 januari 2013 Niet alleen tijdens de behandeling van borstkanker, maar ook daarna of bij een follow-up moet meer en gestructureerder aandacht zijn voor seksualiteit. Uit onderzoek van Harald Kedde naar jonge vrouwen met borstkanker blijkt dat zij na verloop van tijd weer seksueel actief worden. Aanvankelijk is dit vooral om de partner een plezier te doen, maar de vrouwen kunnen er zelf maar beperkt van genieten. Vooral het herstel van de subjectieve, individuele beleving van seksualiteit duurt lang. Dit hangt samen met het wel of niet kunnen of durven praten, de kwaliteit van de relatie en de fysieke belemmeringen ten gevolge van de behandeling. (bron: RUG) Is er hulp bij seksuele problemen? Slechts 6% van alle mensen met seksuele problemen krijgt professionele hulp. Voor slachtoffers van seksueel geweld geldt dit voor 20%. Wanneer wordt de stap naar hulpverlening gezet? En bij wie zoeken mensen hulp als ze te maken krijgen met seksuele problemen of seksueel geweld? ‘Is er hulp bij seksuele problemen?’ is een handig boekje voor professionals die op zoek zijn naar actuele cijfers en feiten over hulpverlening bij seksuele problemen en seksueel geweld. Onder ‘seksuele problemen’ vallen ontevredenheid met het seksleven, problemen met homo-/biseksuele gevoelens en problemen in het seksueel functioneren. De informatie is bij elkaar gezet om een overzicht te geven van de breedte van het hulp- en zorgaanbod voor seksuele problemen en seksueel geweld, hoe de diverse sectoren zich tot elkaar verhouden en wat daarbij de plus- en de minpunten zijn. Gratis download: shop.rutgerswpf.nl Seksuele beleving jongeren cultureel bepaald Marokkaanse, Turkse, Antilliaanse en Surinaamse jongeren tussen 11 en 22 jaar geven een andere betekenis aan hun ervaringen met seksualiteit, seks en liefde dan autochtone jongeren. Dat blijkt uit het recent gepubliceerde onderzoek ‘Laveren tussen autonomie en loyaliteit’. Veel jongeren worstelen in hun puberteit met het vinden van hun weg op het vlak van seksualiteit en liefde. Daarin verschillen allochtone niet van autochtone jongeren. Allochtone jongeren voelen zich echter meer dan autochtone jongeren, verbonden met hun ouders en de leefregels die ze van thuis meekrijgen. Culturele en religieuze waarden en normen hebben een sterkere invloed dan bij autochtone jongeren. Autochtone jongeren krijgen van huis uit vooral mee dat ieder individu, ook jongeren, recht hebben op het maken van eigen keuzes, en dat seks oké is als je eraan toe bent en het respectvol, gelijkwaardig, zonder dwang en veilig gebeurt. Allochtone jongeren krijgen soms een hele andere boodschap mee. Seksualiteit wordt meer in het volwassen leven geplaatst, als iets waar je als jongere niet mee bezig zou moeten zijn. Of seks is gekoppeld aan risico. Van seks komen kinderen en dan gaat je loopbaan eraan, krijgen meisjes én jongens te horen. Meisjes krijgen ook vaak als leefregel mee dat ze hun goede naam en die van hun familie niet moeten riskeren en dat ze hun eigenwaarde moeten behouden door niet te ‘gemakkelijk’ te zijn. Het onderzoek belicht zes manieren van denken die jongeren meekrijgen en gaat in op hoe jongeren daarmee omgaan. Vooral bij meisjes zijn er veel botsingen tussen wat zij zelf willen en wat de omgeving van ze verwacht. Meisjes reageren hier op vier manieren op: ze conformeren zich aan hun ouders, ze breken met hun ouders, ze gaan een geheim leven leiden of ze weten de twee leefwerelden te combineren en maken hun eigen normen. (bron: Rutgers WPF) Referentie Cense, M., & Dijk, L. van (2012). Laveren tussen autonomie en loyaliteit: Seksuele ontwikkeling en beleving van allochtone jongeren. Utrecht: Rutgers WPF. www.rutgerswpf.nl Hoop voor slachtoffers kindermisbruik Before and beyond: Stabilizing Group Treatment for Complex Posttraumatic Stress Disorder related to Child abuse Based on Psychoeducation and Cognitive Behavioral Therapy. Mevr. E. Dorrepaal. VUmc, 28 februari 2013 Eén op de tien vrouwen is als kind lichamelijk mishandeld of seksueel misbruikt. 50% hiervan ontwikkelt een posttraumatische stress stoornis (PTSS), met nachtmerries, flashbacks, vermijding van alles dat aan trauma doet denken, afvlakking van gevoel, overmatige waakzaamheid en dergelijke. Deze trauma’s in relatie met de ouders/verzorgers verstoren ook vaak de persoonlijkheidsontwikkeling. Kinderen leren daardoor niet op een gezonde manier met gevoelens om te gaan. Ze beschadigen zichzelf, hebben moeite met concentratie en geheugen, hebben een negatief zelfbeeld, moeite met persoonlijke contacten, onbegrepen lichamelijke klachten en gebrek aan toekomstperspectief. Er zijn aanwijzingen dat direct op de angst gerichte behandeling - wat wel goed werkt na een eenmalig trauma als bijvoorbeeld een bankoverval - meer risico op uitval en minder gunstige resultaten geeft. De onderzoeksresultaten van Dorrepaal zijn bemoedigend: na twintig weken stabiliserende behandeling verbeteren de klachten aanmerkelijk, evenals de hersenfunctie. Ook hoopgevend is dat, juist als de persoonlijkheidsontwikkeling het ernstigst is verstoord, deze behandeling goed vol te houden blijkt. Daarna is op angst gerichte vervolgbehandeling vaak mogelijk. (bron: VUmc)
Gratis
lees meer

Schrijf je in voor de nieuwsbrief en blijf op de hoogte!

Op weg naar ruimte en vrijheid

Crisis als aanleiding om inzicht te vergroten in (je) identiteitswerk

Datum:
Locatie:

Download gratis deze white paper