De schaduwkant van leiderschap
Erik de Haan & Anthony Kasozi. Van Gorcum, 2014 ISBN 978 90 232 5341 9
‘De schaduwkant van leiderschap’ is een prettig leesbaar en goed vormgegeven werk met praktijkvoorbeelden, citaten, fabels, vragenlijsten en een zeer uitgebreide, internationale literatuurlijst. Het boek bestaat uit drie delen: hoe leiders successen boeken, hoe leiders struikelen en hoe leiders de excessen van leiderschap kunnen overwinnen. Leiderschap gaat over iedereen die zich als leider gedraagt, ten gunste van een team. De schrijvers zien graag dat leiders reflecteren over de eigen rolinvulling en de momenten waarop leiderschap niet tot z’n recht komt. In het boek vind je concrete tools om je drijfveren, je kwaliteiten en valkuilen te onderzoeken.
De Haan en Kasozi zijn geïnspireerd door Daniel Ofmans ‘Bezieling en kwaliteit in organisaties’. Bij falend leiderschap zijn er ‘doorgeschoten kwaliteiten’ en kom je in je valkuil terecht: de schaduwkant. Uitgebreid komt aan de orde wanneer leiders een risicogroep vormen. Leiders hebben te maken met de spanning van een verantwoordelijke functie, de verwachtingen van anderen én hun eigen ambitieniveau. Als ze niet reflecteren of zich laten scherpen is er een groot risico dat zij ‘struikelen’. De schrijvers maken deze dreiging concreet middels een uitgebreide omschrijving van de mogelijke ‘neuroses’ – mentale stoornissen waarbij er sprake is van enig ongemak bij de leider, maar waarbij het gedrag niet sterk tegen algemeen aanvaarde omgangsvormen ingaat. Het gaat om elf patronen, verdeeld over de mentale patronen voor doeners, denkers en gevoelsmensen. Het is naar mijn mening maar de vraag in welke mate de omgeving merkt dat de leider in een crisis is beland. De schaduwkant manifesteert zich in de vorm van depressieve gevoelens, stemmingswisselingen en verlies aan zelfvertrouwen. De leider zélf is degene die kan ingrijpen. Het boek geeft helaas geen antwoord op de vraag hoe de omgeving, de medewerkers, de leiders kunnen helpen, bovenop de gesuggereerde reflectie en coaching. En het is ook de vraag welke andere aanvliegroutes dan coaching er zijn.
De inzichten en analyses zijn prachtig, maar de crux is dat de leider vooral zichzelf moet (leren) begrijpen. De Haan en Kasozi introduceren de metafoor van de tragische weg waarop leiders zich bevinden, maar spreken de positieve verwachting uit dat zelfonderzoek het risico op echte tragedies kan verminderen. Het maakt mij oprecht nieuwsgierig naar de vraag of balans werkelijk realiseerbaar is en welke testimonials hiervan te vinden zijn.
Bart Slikkerveer – keuzecoach, percussiecoach
Thinking in New Boxes
Een nieuw paradigma voor creativiteit. Luc de Brabandere & Alan Iny. LannooCampus, 2014 ISBN 978 90 820 3373 1
Beide auteurs zijn in het verleden werkzaam geweest bij de Boston Consulting Group (BCG). In dit boek beschrijven zij in tien hoofdstukken uitvoerig hoe bij BCG creativiteit ingezet wordt om tot nieuwe of vernieuwende businessmodellen voor hun klanten te komen. In de eerste drie hoofdstukken laten ze zien dat we geneigd zijn om in bestaande boxes, denkkaders, te denken als we naar oplossingen voor problemen zoeken. Door juist deze denkkaders los te laten en je blik te verruimen kom je in een latere fase tot vernieuwende ideeën. Daarom is het goed om eerst in kaart te brengen wat de huidige boxes zijn om deze vervolgens ter discussie te stellen en nieuwe te creëren. In deze fase wordt ook de centrale onderzoeksvraag aangescherpt. In de tweede stap die je hierna zet, worden de nieuwe boxes verkend. Er worden marktonderzoeken gedaan, concurrentieanalyses et cetera. Na deze stap komen de bekende stappen: divergeren van ideeën, convergeren, herevalueren. Uitdrukkelijk stellen de auteurs dat het hele proces of delen van het proces regelmatig herhaald moeten worden, omdat de ontwikkelingen steeds sneller gaan en je dus ook je bedrijf steeds moet blijven aanpassen. De theorie in het boek wordt ondersteund door een groot aantal voorbeelden van bedrijven over de hele wereld die deze aanpak hebben gehanteerd. Hier en daar worden gebruikte werkvormen kort aangeduid. De theorie die behandeld wordt in dit boek is niet nieuw. Wel is de insteek anders. De problematiek van businessvernieuwing wordt benaderd vanuit de business waarbij creativiteit ingezet wordt. In andere boeken staat juist vaak de creativiteit centraal. Daarmee is dit boek uitermate geschikt voor managers die inzicht willen krijgen in de redenen waarom en de aanpak om hun business te verbeteren. Dat wil niet zeggen dat managers daarna in staat zijn om dit zelf toe te passen. De auteurs stellen dat de inzet van een facilitator of een organisatieadviseur nodig is om de deelnemers aan de workshops in dit proces procesmatig door de stappen te leiden, zodat de deelnemers zich volledig met de inhoud bezig kunnen houden. Voor een boek dat in zijn subtitel creativiteit voert, wordt er erg weinig gewerkt met illustraties en uitgewerkte voorbeelden van creativiteitswerkvormen. Dat maakt het boek minder geschikt voor hen die op zoek zijn naar werkvormen.
Henri Haarmans CPF – zelfstandig facilitator, trainer en coach
Moed & Leiderschap
Diederik Steeman Scenter, 2014. ISBN 978 90 779 5123 1
´Moed & Leiderschap’ is een kleurrijk, metaforisch geheel, dat de lezer nieuwsgierig maakt naar mogelijke bronnen van moed. Centraal staat de vraag naar de oorsprong van de gave van een leider. Waar haalt een leider de moed vandaan om, ondanks belemmeringen, leiding te nemen en zijn talent te laten schitteren? Hiervoor zijn negen interviews gehouden met leiders uit allerlei geledingen. De verdieping zit in het kiezen van de kwaliteit die de auteur herkent als de centrale bron voor het leiderschap. Vervolgens wordt deze kwaliteit met literaire, spirituele, filosofische en politieke invalshoeken verhelderd en uitgewerkt. De lezer krijgt met humorvolle beelden, reflectieve vragen en opdrachten, de mogelijkheid om deze bron ook bij zichzelf te ontdekken. Het boek biedt vooral inspiratie. Diederik gaat een speelse dialoog aan met de lezer en de geïnterviewde. Wanneer je een gedegen onderbouwing zoekt binnen een heldere lineaire structuur, sluit dit boek niet aan. Voor een ieder die zich speels en ontvankelijk wil verwonderen, is het boek een aanrader.
Marion Smit – docent hrm en onderzoeker
Mijn baas kiest voor mijn talent
Hoe verbind je talenten van mensen met excellente resultaten?
Luk Dewulf & Peter Beschuyt (red.). Lannoo & Van Duuren Media, 2014. ISBN 978 90 820 3371 7
Wat is talent en wat zijn de bouwstenen van talentmanagement? De auteurs leggen talenten onder het vergrootglas als antwoord op vijf vragen:
• Waar haal ik mijn drive vandaan?
• Hoe ga ik om met anderen en de omgeving?
• Hoe krijg ik anderen in beweging?
• Hoe bouw ik kennis op en los ik problemen op?
• Hoe organiseer en creëer ik?
Met een onlinetool kun je aan de slag om een ranking aan te brengen in je eigen talenten en deze vragen te beantwoorden. Zowel de organisatie als de medewerkers moeten resultaten afleveren die gebaseerd zijn op de verwachtingen die klanten van medewerkers, van teams en uiteindelijk van de organisatie hebben. Via een geïllustreerd stappenproces wordt dit traject beschreven. Dit boek geeft heldere handvatten voor een hrd-beleid dat gericht is op talent, en die nauw aansluiten bij de praktijk en tegelijk op een duidelijke logica gebaseerd zijn.
Roger Vermeulen – human resources manager
Vandaag doen wat morgen nodig is
Rob Fijlstra. Van Duuren Management, 2014. ISBN 978 90 896 5206 5
‘Vandaag doen wat morgen nodig is´ is een pleidooi voor het stapsgewijs, maar wel rigoureus aanpakken van organisatieverandering. De auteur beschrijft waarom organisaties zijn verstard, waarom leidinggevenden al jarenlang op dezelfde manier leidinggeven, waarom medewerkers steeds vaker ontevreden zijn en waarom dit geheel van factoren vaak nergens meer toe leidt; niet naar een hogere omzet en al helemaal niet naar tevreden medewerkers en klanten. Fijlstra beschrijft een manier om verstarde organisaties om te vormen naar organisaties waar medewerkers weer met plezier naar hun werk komen, waar een hogere klanttevredenheid wordt gerealiseerd en waar productiviteit en omzet weer stijgen. Hij vult zijn betoog aan met een lijst van ‘Boeken die inspireren om vandaag te doen wat morgen nodig is’ en met een handreiking waarmee je zelf, met je team en met je organisatie eenvoudig aan de slag kunt wanneer je te maken krijgt met organisatieverandering. Geen lange theoretische verhandelingen, maar veel goed uitvoerbare praktische tips. Een aanrader voor iedereen die te maken krijgt met organisatieverandering.
JTita Zeillemaker – coach
Een voor allen, allen voor een
Waarom leiders een cultuur van veiligheid moeten creëren.
Simon Sinek. BusinessContact 2014. ISBN 978 90 470 0729 6
De medaille op de cover verwijst naar een van de elementen van leiderschap waarmee een cultuur van veiligheid gecreëerd wordt: heroïek. Andere elementen zijn de antropologische wetten van de stam, de werking van biochemische stofjes en de menselijke maat. Als de kennis over deze elementen vruchtbaar wordt ingezet, ontstaat een cirkel van veiligheid en een bedrijfscultuur waarin mensen kunnen bloeien en presteren: recept voor duurzaam succes. Aan de hand van voorbeelden over geslaagd en mislukt leiderschap brengt Sinek overtuigend urgentie aan. Hij volgt een historische lijn en laat zien dat veel organisaties door slecht leiderschap aan de rand van de afgrond zijn gekomen. Leiders werden managers, toonden geen visie meer en konden slecht omgaan met toenemende overvloed en de verleidingen van groot geld. Vernieuwende initiatieven in leiderschap en nieuwe bedrijven die zich nu anders organiseren ontbreken. Sinek grijpt terug op oude waarden, logische wetten en de menselijke maat, om zo weer leiders te krijgen die een vruchtbare organisatiecultuur weten te creëren.
Hetty Oostijen – (team)coach en dialoogbegeleider in organisaties
