De waan-zin van de dag
Middenmanagers zijn als de bijen in onze voedselketen: je vraagt je af waar ze toch de hele dag druk mee zijn, maar toch: als ze er niet zouden zijn, stort het hele systeem in. Opleidingen voor middenmanagers zijn er niet veel. Wel wat losse cursussen, maar niets substantieels. Dat heeft waarschijnlijk te maken met budget en tijd. Teamleiders beschikken, anders dan directeuren, over minder eigen financiële ‘speelruimte’, en ze kunnen niet, zoals hun bazen, hun agenda schoonvegen voor een ‘tweedaagse’ op de hei. Het gevolg is dat de meeste middenmanagers, zodra ze aan hun nieuwe taak beginnen, min of meer onvoorbereid voor de leeuwen worden gegooid. En dat dan terwijl de functie van middenmanager vaak de eerste stap is om te ontdekken of leidinggeven wat voor ze is. Een paar treden hoger op de ladder is leidinggevend talent een schaars goed. Je zou daarom als schoolbestuur, net zo zorgvuldig om moeten gaan met beginnende leidinggevenden, als met beginnende docenten.
Nu is het ook weer niet zo ontzettend moeilijk, dat leidinggeven, het is vooral nogal véél. Want de middenmanager zit in de sandwich tussen vragen van ‘onder’ en opdrachten van ‘boven’, waardoor het al gauw een ‘waanzinnige’ klus kan lijken. Hoe daarin de ‘waan’ van de ‘zin’ te onderscheiden? Dat is nu precies wat Léon Dingemans met De waan-zin van de dag beoogt. Op het eerste gezicht lijkt het een boekje voor managers als zovele. Vrijwel alle modellen, schema’s en kwadranten die in de loop der jaren ontwikkeld zijn voor managers komen erin terug, maar wel met een ‘twist’. Zo kleurt Dingemans het bekende kwadrant voor timemanagement – met de assen urgent en belangrijk - in met de woorden ‘waanzin’, ‘waan’, ‘zin’ en ‘onzin’. De kunst is, volgens hem, om van ‘waan’ naar ‘zin’ te komen, en de waanzin en de onzin te negeren.
Dingemans vertelt niet hoe het allemaal moet, maar daagt iedere middenmanager uit een eigen stijl te ontwikkelen. Toch biedt hij praktische tips voor de dagelijkse klussen en klusjes: van het juiste praatje bij het afscheid van een collega, via de tips voor een ouderavond, tot het opstellen van een teamplan en het houden van goede vergaderingen. Daarbij relativeert hij alles wat lijkt te moeten op een aangename manier. Die humor is wat de meeste managementboeken missen en het doorslaggevende ingrediënt dat dit boekje goed verteerbaar en bruikbaar maakt.
Hartger Wassink
Schoolleiders in beeld
Tineke van Roozendaal laat acht (ex-)schoolleiders aan het woord in een bundel ter gelegenheid van het einde van haar onderwijsloopbaan. Acht verhalen van een tamelijk willekeurige en nogal diverse groep onderwijsmensen over opvattingen, drijfveren, ambitie, successen en teleurstellingen. In het voorwoord voorspelt Léon de Caluwé de lezer veel herkenbaars en leerzaams. Dat ligt ook wel voor de hand als lezer en geportretteerden tot dezelfde beroepsgroep horen. Maar een gemeenschappelijk gespreksthema had geholpen om me te kunnen verbinden met Lotte, Daan, Sam en de anderen. Natuurlijk zijn iemands persoonlijke geschiedenis en het gezin van herkomst van invloed op iemands ontwikkeling als leider, maar zonder verdere contextuele verbinding blijven de verhalen meer herkenbaar dan leerzaam. Tenzij je eigen (leiderschaps)geschiedenis toevallig aan een van de verhalen blijft haken.
Gerritjan van Luin
Vrij-moedig positie kiezen
Wierdsma schreef met Swieringa in de jaren ’90 Op weg naar een lerende organisatie, waarmee hij de lerende organisatie in ons land introduceerde. In juni nam hij afscheid als hoogleraar met de rede Vrij-moedig positie kiezen over de meerwaarde van leidinggevenden. Volgens Wierdsma is herbezinning nodig, omdat in deze tijd van ‘vloeibare moderniteit’ vaste vormen zoals organisaties, vervloeien door flexibilisering en tijdelijkheid. In organisaties ontstaan hierdoor spanningsvelden, bijvoorbeeld tussen vakmanschap en controle. Wierdsma schetst een uitweg die hij ‘vitaliserend organiseren’ noemt. Begrippen als ‘co-creëren’ en ‘plek der moeite’ verdiept hij daarbij. En vitale leiders? Zij zijn praktisch wijs, tonen morele moed, zijn bescheiden en handelen met de kennis dat het de kwaliteit van relaties is die voor succes zorgt.
Gerritjan van Luin
