Na een tussenlanding stapt Nelson Mandela in een vliegtuig van Ethiopian Airways. Tot zijn grote schrik ontdekt hij dat het toestel wordt bestuurd door een zwarte piloot. Een gevoel van paniek slaat toe. Een zwarte man kan toch niet in staat zijn om een vliegtuig te besturen?! Deze passage uit de autobiografie van Nelson Mandela blijft me bij. Niet hoe hij president werd of gevangen zat op Robbeneiland, maar deze gedachte waarop hij zichzelf betrapt. Hoe hij door zijn eigen gedachten uit evenwicht wordt gebracht.
Hij merkt het op. Gelukkig. Een breuklijn ontstaat, een ander perspectief, een groeimoment waarin hij zichzelf bevrijdt van die stem waarvan hij niet beseft dat hij hem heeft. De stem die van mening is dat zwarten tot minder in staat zijn. En die heimelijk in hemzelf zat.
Wie kent er niet de tekst van Marianne Williamson die Mandela tijdens zijn inaugurale rede voorlas en die in talloze trainingen wordt geciteerd: “Onze grootste angst is niet dat we onvolmaakt zijn. Onze grootste angst is dat we mateloos krachtig zijn. Om te geloven dat we fantastisch, talentvol, prachtig zijn.”
“Ik noem dat de erfzonde”, zegt een van mijn leermeesters. “De erfzonde van de mens, het bejegenen van jezelf op basis van hoe je altijd bejegend bent.” Het is zo verleidelijk om wat je altijd hebt ervaren, te geloven en te herhalen. Zelfs als dat pijn doet. Mandela geloofde het ook. Tot het moment, in het vliegtuig, toen hij besloot daarmee te stoppen, met die erfzonde.
Wij denken altijd dat afkeuring van de buitenwereld komt. Maar de buitenwereld zit in ons. En kritiek raakt ons vooral als er ook vanbinnen een stem zit die het met die kritiek eens is. Je tegen oordelen van buiten verzetten, tegen de onrechtvaardigheid ervan is een kunst, maar hoe maak je je los van die stem die vanbinnen klinkt?
“O, maar ik doe het echt anders hoor”, vertelt een coachklant. ‘’Mijn ouders waren heel streng. Ze verwachtten dat ik me beleefd gedroeg, netjes sprak en op school niet lager dan een acht haalde. Maar mijn zoontje laat ik juist merken dat het helemaal niet om presteren gaat. Dat hij goed is zoals hij is, dat ik heel trots op hem ben!” Ze geeft hem ruimhartig wat ze zelf graag had gekregen. Hem wel. “Zou je die waardering ook kunnen laten blijken aan het meisje dat je zelf ooit was, dat thuiskwam met een zeven. Kan je haar laten merken dat je trots op haar bent?” De coachklant schudt beslist haar hoofd.” ‘’Nee! Dat kan ik niet!” Onmogelijk. Erfzonde.
Is dat waar groei begint? Jezelf geven wat je hebt gemist? Jezelf gunnen wat je altijd hebt gewenst. Die goede ouder zijn, niet alleen voor je kinderen of voor anderen, maar voor jezelf. Gehoor geven aan de boodschap die Mandela voorlas toen hij president werd en wat hij zelf ook uitdraagt: “Jezelf toestemming geven om te doen waarvoor je bedoeld bent, je licht laten stralen!’’
Karin Brugman is trainer, coach en mede-auteur van het boek over voice dialogue: ‘Ik (k)en mijn ikken’. www.de-onderstroom.nl
