Wat doe jij?
“Kijk, het probleem is dat ik gewoon niet wil dat mensen weten dat ik bij de GGZ kom. Het is zo gênant. Sinds ik de diagnose schizofrenie heb, besef ik dat mensen niet zitten te wachten op iemand met een psychiatrische ziekte.” In de intakeruimte bij Parnassia zit ik tegenover Peter, een intelligente, goed verzorgde 32-jarige man. Hij werkt twee dagen in de week als grafisch ontwerper en in het weekend voetbalt hij met zijn vrienden. Peter heeft een vriendin en een eigen huis, maar voelt zich erg ongelukkig. “Elke dag schaam ik me ervoor dat ik medicatie nodig heb om stabiel te blijven.” Peter heeft sinds zijn 23e geen psychose meer gehad. Toch gaat hij gebukt onder het negatieve oordeel dat zijn omgeving heeft over de psychiatrie. Ofschoon we steeds beter worden in het begrijpen en behandelen van psychopathologie, lijken het begrip voor en de acceptatie van psychische klachten in onze maatschappij af te nemen; klachten waar we allemaal wel eens mee te maken hebben. Boosheid, somberheid, achterdocht, doemdenken en angst passeren bij ons allen regelmatig de revue. Tijdens een reis rond de wereld interviewde ik meer dan vijftig experts en deskundigen op het gebied van stigmatisering en vroeg hen wat we moeten doen om het stigma rondom psychische diagnosen tegen te gaan. Het meest rake antwoord kwam van Antonio, een ervaringsdeskundige uit San Francisco. Zittend aan een grote witte vergadertafel, gekleed in een stoere leren jas vertelde deze verhalenverteller, die ooit het label ‘schizofrenie’ opgespeld kreeg, dat er een nieuw bewustzijn moet komen: “Mensen beseffen niet dat iedereen moet werken om psychisch in balans te blijven. De een loopt hard, de ander gaat naar de sauna en weer een ander werkt om zich goed te voelen over het leven en zichzelf.” Stigma gaat over hoe we met elkaar omgaan. Het gaat over onder- of overschattingen op basis van vooroordelen, generalisaties en misvattingen. Een fenomeen dat ons hulpverleners aangaat. We streven immers naar een goede kwaliteit van leven van onze klanten. Maar, hoe geestelijk gezond voelt iemand zich wanneer hij wordt afgewezen of genegeerd op basis van een psychiatrisch label?
Stigma begint op het moment dat we onderscheid maken tussen onszelf en de ander. Tussen jezelf als hulpverlener en Peter en Antonio als cliënten. Tussen degene met en degene zonder psychische diagnose. Dit onderscheid creëert afstand met alle negatieve gevolgen van dien. Wat doe jij om deze kloof te dichten?
Kim Helmus is GZ-psycholoog in opleiding tot cognitief gedragstherapeut bij MoleMann-Tielens & Mentrum en intiatiefnemer van ‘Wat Doe Jij?’. www.watdoejij.org
