“Er is het een en ander veranderd tijdens je vakantie.” Mijn collega-beroepskeuzeadviseur – ja, het is lang geleden – heeft net deze woorden uitgesproken en kijkt me nu wat meesmuilend aan. Vraagt ze zich af hoe ik zal reageren? Verheugt ze zich op het doorgeven van een boodschap die ik niet plezierig zal vinden? Leedvermaak is het woord waar ik pas achteraf op kom. Leedvermaak omdat mijn zelfstandigheid als professional door het bureau wordt ingeperkt via een standaard testprogramma. Tot dan toe kan ik zelf een programma voor mijn cliënt opstellen, de onderdelen uitzoeken waar die cliënt behoefte aan heeft. Mijn rol van beroepskeuzeadviseur is teruggebracht tot een soort testassistent.
Korte tijd later is die rol alweer uit de tijd: ‘procesbegeleiding’ is het nieuwe toverwoord. Adviseurs en psychologen moeten de nieuwe methodiek leren: trainen in empathisch en non-directief begeleiden (het woord coachen is nog niet in zwang) en zo de cliënt zijn eigen keuze laten maken, in plaats van die vanuit hun eigen deskundigheid voor te schotelen. Cliëntgericht werken dus, gebaseerd op de dan splinternieuwe theorie en methodiek van Carl Rogers. Nu ja, splinternieuw in de Nederlandse beroepskeuzewereld. In Amerika verscheen Rogers’ handboek ‘Freedom to learn’ al in 1969, hier dringt het pas door halverwege de jaren zeventig. Testen is ‘out’, procesbegeleiding is ‘in’. Op de sociale academies en de beroepskeuzebureaus circuleert in die periode de film ‘Gloria’, waarin eenzelfde cliënt een sessie volgt bij Carl Rogers, bij Fritz Perls (Gestalttherapie) en bij Albert Ellis (RET). We hebben nog veel te leren.
De veranderingen in ons vak zijn nooit opgehouden, gelukkig. We heten geen beroepskeuzeadviseur meer, maar loopbaanprofessional. Sinds de procesbegeleiding gaan we ervan uit dat de persoon van de coach – zo noemen we nu de begeleider – mogelijk belangrijker is dan de methodiek of de techniek die hij gebruikt, en we hebben geleerd ook zelf te kiezen uit rolgedrag dat de cliënt nodig heeft. Confronteren moet je kunnen (en durven), maar alleen als je denkt dat de cliënt er verder door komt en niet omdat je zelf toevallig buikpijn hebt. We durven onze intuïtie te gebruiken. We gaan naar workshops provocatief coachen, enneagram, mindfulness, ubuntu of stresscounseling. Intussen zijn we doorkneed in het gebruik van de sociale media en testen mag ook weer.
De basisvragen van ons vak zijn nog hetzelfde: wie ben ik, wat kan ik, wat wil ik en hoe kan ik dat bereiken. Maar wie is de ‘echte’ loopbaanprofessional?
Els Ackerman is zelfstandig loopbaanadviseur in Rotterdam in haar ‘Praktijk voor Loopbaanadvies en Coaching’.
