In De jaren zestig schrijft cultuurhistoricus Geert Buelens dat er ‘geen andere naoorlogse periode zo tot de verbeelding blijft spreken’ als de decade waar zijn boek over gaat. ‘Geen ander decennium uit het verleden [...] bepaalt zo het politieke en culturele leven en handelen van vandaag.’ Dat Buelens politiek en cultuur in één adem kan noemen, is dat niet precies wat vóór de jaren zestig ongehoord was en wat daarná zo vanzelfsprekend is geworden dat we er amper nog de historische bijzonderheid van opmerken? Niet zo heel lang geleden was het wel anders. Denk maar aan het dogma van de marxistische politieke filosofie over ‘bovenbouw’ en ‘vals bewustzijn’. Cultuur? Dat was wierook en spiegels waar echte politiek doorheen moest weten te kijken. Juist het marxisme viel in de jaren zestig van het voetstuk waar het zowel in Oost als in West door progressieve intellectuelen opgehesen was. Dankzij de leus ‘verbeelding aan de macht!’ symboliseerden de studentenopstanden van Mei ’68 het treffendst dat politiek cultureel werd en cultuur politiek. Sindsdien is het niet macht óf verbeelding, maar macht én verbeelding. Een halve eeuw later had Femke Halsema haar Essay van de Maand van de Filosofie dus geen toepasselijker titel mee kunnen geven: Macht en verbeelding. Het is van een wrange ironie dat ‘cultuurpolitiek’, die vreemde hybride die uit de progressieve geest van de jaren zestig werd geboren, vandaag het stokpaardje van conservatief ‘nieuwrechts’ is. Enkele nummers geleden legde Carlo Strenger die paradox ook al bloot. Halsema, zelf een overtuigd erfgenaam van de sixties, heeft het er maar wat moeilijk mee. In het Essay doet zij een oproep aan ieder die zich progressief en intellectueel – natuurlijk die twee samen – noemt om de erfenis van links uit de klauwen van rechts te redden. Maar kan dat de tragedie verhullen die zich hier lijkt te voltrekken? Die van de progressieve politica die erachter komt dat conservatieve bad guys de ‘druiven der gramschap’ zijn van de cultuurpolitiek die uiteindelijk ook de hare is? Gelukkig steekt Halsema zichzelf de ogen niet uit. Toch is deze tragedie een teken aan de wand: een ‘kritiek van de cultuurpolitieke rede’ kan niet langer op zich laten wachten. Wil er politiek – en wie weet ook cultureel – enige vooruitgang worden geboekt, dan moeten we de vraag waar de jaren zestig het antwoord ‘cultuurpolitiek’ op gaven opgraven, afstoffen en tegen het licht houden. Want als we er niet meer aan ontkomen vast te stellen dat er iets aan het antwoord niet deugt, moeten we dan niet uitzoeken of wat er niet aan deugt de vraag zelf is? Namens allen die macht en verbeelding wederom tot een nieuw nummer van iFilosofie hebben laten versmelten wens ik u een cultuurpolitieke Maand van de Filosofie toe.
