Wie is de vreemdeling?
Brigitta van Kanten slaat de Dikke van Dale erop na en leest onder andere ´buitenlander´, ´iemand die ergens niet bekend of niet thuis is´. De kernwoorden zijn ‘niet bekend’ en ‘niet thuis’. Op zich zijn dat waardevrije bepalingen, maar ze gaan vaak gepaard met een (voor)oordeel. Uit eigen ervaring weet ze wat het is om een vreemdeling te zijn en je niet thuis te voelen. Net als Babah Tarawally, illegal alien, deelt zij haar worsteling, levenslessen en wijsheden.
Wat is er nodig om je ergens thuis te voelen? Fenneke Wekker, die onlangs promoveerde op dit onderwerp, stelt dat het onmogelijk en niet nodig is dat iedereen zich 100% ergens thuis voelt. “Dat volledige thuisgevoel is iets dat alleen bestaat in de privécirkel. Om in een stad te kunnen samenleven tussen vreemden hoeven niet alle verschillen overbrugd te worden. Een minimale overeenkomst over veiligheid en wederzijds respect is voldoende.”Marjolein Nagel beschrijft haar pelgrimstocht en ervoer de waarde van je vreemdeling voelen en daardoor weer thuiskomen bij jezelf. En ook de waarde van de vreemdeling zijn in andermans leven en daardoor een spiegel zijn. Yvonne Burger stelt zelfs: “Ons vak vraagt dat de coach een vreemdeling blijft.”
De filosoof Levinas gaat nog een stapje verder. Bij het vreemde zijn we geneigd om te verbinden, de afstand te overbruggen. Nee, zegt Levinas: ontvreemd de ander niet. Inhalig in verbinding treden is gewelddadig.
Misschien blijven we tot een bepaalde hoogte altijd vreemden voor elkaar en voor onszelf, concludeert Sijtze de Roos die de boeken van Camus en Daoud bestudeerde. “Het hele idee dat een mens zichzelf kan doorgronden en dat je je medemensen tot op behoorlijke hoogte kunt leren peilen, staat in beide romans op de tocht.”
De oplossing? “We moeten als burger leren omgaan met je oncomfortabel voelen en ook leren welkom te heten en te zijn als onze normen, waarden en leefstijl niet overeenkomen”, aldus Wekker. “In een ideale wereld leren mensen dat ze een stabiele basis hebben in zichzelf. Dan weet je dat je misschien buiten de vertrouwde omgeving niet de norm bent, maar dat je toch oké bent.” Dit beaamt Brigitta van Kanten. “Ik ben geen Surinaamse of Nederlandse, maar ik ben beiden en meer dan dat. Ik ben bewust mezelf en trots op wie ik ben.” De projectie ‘vreemdeling’ heeft op haar geen vat meer. Carla Knötschke treft deze essentie in haar grappige tekening van de vreemde eend… in ons zelf.
Het ‘zelf’ krijgt gestalte in je houding tegenover de ander, lees ik meermaals in deze uitgave. Levinas heeft het over de kleine goedheid in het dagelijks leven van de een tegenover de ander. Je kunt die nooit organiseren, maar het gebeurt en passant. Ze is misschien een dwaze goedheid; ze wint nooit maar wordt ook nooit overwonnen, omdat ze altijd mogelijk blijft van de een ten opzichte van de ander.
Een mooie gedachte om mee te nemen naar 2021.
Janet Rienties
Hoofdredacteur Tijdschrift voor Coaching
janet@tvc.nl
INHOUD
VREEMDELING
BESCHOUWING
Vreemden en vrienden, In gesprek met sociologe Fenneke Wekker, Ericka Kuyters
Levinas: Ontvreemd de ander niet, Jikke de Ruiter & Veronica Waleson
INSPIRATIE
Vreemdeling of eigenheimer? Brigitta van Kanten
In gesprek met Bob Neimeyer over transitie in tijden van crisis, Klaartje van Gasteren, Marnix Reijmerink & Jakob van Wielink
IK-ANDER
INTERVIEW
In gesprek met Babah Tarawally: Illegal alien, Charlotte van den Wall Bake
TEKENING
Een vreemde eend in... ons zelf? Carla Knötschke
INSPIRATIE
De pelgrim als spiegel, Marjolein Nagel
Dialoog: Vreedzaam wapen in de strijd tegen vervreemding, Michiel Soeters
COLUMN
De vreemdeling, Saskia Teppema
ORGANISATIE
ORGANISATIECOACHING
Acht paradoxale opgaven, Michiel de Ronde
ACHTERGROND
Coachen op levensgeluk voor betere werkprestaties, Ad Bergsma & Ruut Veenhoven
Meerperspectivisch leiderschap en interprofessionele teamontwikkeling, Wim Goossens & Jerôme van Dongen
COLUMN
Blijf een vreemdeling, Yvonne Burger
MAATSCHAPPIJ
UIT DE BOEKENKAST
Vreemdeling in spiegelbeeld, Sijtze de Roos
OPINIE
De kwartiermaker en de coach, Jorinde Voskes
BOEKRECENSIE
Taal van transitie, Francine ten Hoedt
