Desirée Joosten-ten Brinke et al. Eigentijds toetsen en beoordelen. De opbrengst van vier jaar praktijkonderzoek. Tilburg, Fontys Lerarenopleiding Tilburg, Juni 2014. Te downloaden op: http://www.fontys.nl/Over-Fontys/Fontys-Lerarenopleiding-Tilburg/Lectoraten/Lectoraat-Eigentijds-toetsen-en-beoordelen.htm
Aan deze praktijkpublicatie van het lectoraat ‘Eigentijds toetsen en beoordelen’ van de Fontys Lerarenopleiding in Tilburg hebben de acht lectoraatsleden een bijdrage geleverd. Het boek bestaat uit tien hoofdstukken waarvan het eerste hoofdstuk beschouwd kan worden als een inleiding op het boek. In dat hoofdstuk wordt de kwaliteitspiramide voor eigentijds toetsen en beoordelen gepresenteerd. In deze piramide zijn vier lagen te onderscheiden, te weten kwaliteit van het toetsbeleid in de context van een leven lang leren, kwaliteit van toetsprogramma’s, kwaliteit van toetsen, en kwaliteit van toetstaken en toetsitems. De kwaliteit van toetsing wordt geborgd door een sterke samenhang tussen de lagen van de piramiden.
In dit inleidende hoofdstuk wordt gesteld dat voor de lerarenopleidingen de kwaliteit van toetsen en beoordelen voor verschillende doelgroepen van belang is. Het lectoraat richt zich op lerarenopleiders, docenten en studenten. De lagen in de piramide samen met de doelgroepen zijn voor het lectoraat leidend voor de activiteiten die in de afgelopen vier jaar uitgevoerd zijn. De resultaten van deze activiteiten worden in de hoofdstukken 2 tot en met 9 gepresenteerd. Het gaat daarbij om beschrijvingen van praktijkonderzoek dat door medewerkers van het lectoraat is uitgevoerd. De thema’s uit het onderzoek zijn divers. Zo is er onderzoek gedaan naar de kwaliteit van schriftelijke feedback, maar ook naar het trainen van beoordelingsvaardigheden. Zaken als rubrics, checklists en scripts hebben ook de belangstelling van de onderzoekers.
Kortom een variëteit aan thema’s waarmee het lectoraat zich de eerste vier jaar van haar bestaan heeft beziggehouden. Alle hoofdstukken waarin de onderzoeken beschreven worden hebben dezelfde opbouw: samenvatting, inleiding, onderzoeksvragen, methode, resultaten, conclusies en discussie.
In het slothoofdstuk wordt ingegaan op de professionalisering van leraren en lerarenopleiders op het gebied van toetsen en beoordelen. Tevens wordt aangekondigd dat het lectoraat een tweede periode ingaat, maar dan onder de naam ‘Kwaliteit van toetsen en beoordelen’.
De publicatie is goed leesbaar en maakt duidelijk waarmee het lectoraat zich de afgelopen jaren heeft beziggehouden. Echter wanneer men het inleidende hoofdstuk heeft gelezen, waarin de kwaliteitspiramide is gepresenteerd, verwacht de lezer dat deze piramide expliciet in alle onderzoeken aan de orde zal komen. Helaas is dat niet het geval. Met wat goede wil zijn in de verschillende onderzoeken wel elementen van de kwaliteitspiramide impliciet te herkennen. Waarschijnlijk zal in de volgende periode van het lectoraat een en ander meer duidelijk worden, de nieuwe naam verwijst daar wel naar.
Het praktijkonderzoek levert een bijdrage aan de professionalisering van de opleiders. Met andere woorden het resultaat van het praktijkonderzoek levert voor toekomstige docenten de nodige handvatten om de kwaliteit van het toetsen en beoordelen in de eigen situatie te verbeteren. Ook voor zittende docenten is professionalisering van belang. Het lectoraat heeft daaraan wel een bijdrage geleverd in de afgelopen periode door het verzorgen van de nodige workshops en inleidingen. Deze publicatie zou ook voor de groep zittende docenten van belang kunnen zijn. Een laatste hoofdstuk waarin voor deze doelgroep aandachtspunten of job-aids worden gegeven wordt echter gemist.
Drs. A.J.C.M. de Jongh is redacteur van EXAMENS. E-mail: addejongh@home.nl.
