Basisboek Zorg om ouderen
Maritza Allewijn & Bère Miesen.Bohn Stafleu van Loghum, 2010.ISBN 978 90 313 7871 5
Pychogeriatrie is geen eenvoudig vakgebied, zo stellen Allewijn en Miesen in de eerste regel van het ‘Basisboek Zorg om ouderen’. Het boek gaat in op een aantal kenmerkende veranderingen in gedrag bij dementie en de gevolgen daarvan voor het dagelijks leven van ouderen met psychogeriatrische problematiek. Het ‘Basisboek Zorg om ouderen’ is te beschouwen als een gedeeltelijke herdruk van het in 2006 verschenen boek ‘Zorg om ouderen: Een leidraad voor mantelzorgers’. De auteurs geven zelf aan dat de nieuwe uitgave meer gericht is op de professionele zorgverleners: verzorgenden, ouderenadviseurs, verpleegkundigen, artsen en psychologen. Alle hoofdstukken zijn geschreven door verschillende deskundigen op het vakgebied in een over het algemeen heldere, toegankelijk stijl.
Het boek kent drie delen en trapt af met ‘Veranderingen in gedrag’, het eerste en langste deel. Per hoofdstuk komt een specifiek probleem aan de orde, zoals depressie, vergeetachtigheid, agressie en dwangmatig gedrag. Alle hoofdstukken hebben een opvallend praktische insteek. Aan de hand van veel praktijkvoorbeelden tonen de auteurs aan wat de conditie betekent. Elk hoofdstuk bevat adviezen voor de omgang met het in dat hoofdstuk behandelde probleem, en een korte literatuurlijst. De auteurs beschrijven steeds verschillende kanten van het gedragsprobleem: Waardoor wordt het veroorzaakt? Wat betekent het voor familieleden, verzorgenden en overige bewoners van de verpleeginstelling? Maar ook: Hoe voelt de oudere zich zelf door dit probleem?
Het tweede deel, ‘Behandeling en begeleiding’, gaat in op enkele benaderingswijzen en vormen van therapie; ook weer aan de hand van veel praktijkvoorbeelden.
In het laatste deel, ‘Informatie voor mantelzorgers’, staat een aantal zaken centraal die van bijzonder belang zijn voor mantelzorgers die met dementie te maken hebben. De auteurs schuwen niet om zwaarwegende thema’s aan te pakken, zoals stress bij mantelzorgers en de gang van zaken rond euthanasie.
Psychogeriatrie is inderdaad een moeilijk vakgebied. Gelukkig maken de heldere, leesbare schrijfstijl en de vele praktijkvoorbeelden dat het boek zeker niet alleen interessant en verhelderend is voor professionals in de zorg. Ook buiten de hoofdstukken die specifiek gericht zijn op mantelzorgers vinden we belangrijke uitleg en adviezen speciaal voor verzorgenden. Voor iedereen die meer wil weten over wat psychogeriatrische problemen betekenen voor het dagelijks leven van ouderen én hun verzorgenden is dit dan ook een waardevol boek.
Marisca van Ommen – adviseur communicatie
Psychotherapy with older adults
Bob Knight. Sage, 2004 (3rd ed.). ISBN 978 07 619 2373 2
In psychotherapie voor oudere volwassenen breekt de auteur, professor gerontologie, psychologie en counselling aan de University of Southern California, een lans voor het behandelen van mensen op leeftijd. In Amerika leeft sterk het gevoel dat ouderen minder baat zouden hebben bij psychotherapie behandelingen. Knight toont aan dat dit niet zo is; het tegendeel is waar, ook de oudere volwassenen kunnen er veel winst uit halen. Met behulp van zijn CCMSC-model (Contextual, Cohort-based, Maturity, Specific Challenge) toont hij aan dat onder andere het cohort waartoe de oudere cliënt behoort uiterst belangrijk is om een behandeling goed te laten verlopen. De therapeut zal zich in moeten leven, zowel in het tijdperk waarin de cliënt opgegroeid is, als in de context waarbinnen de oudere leeft. Om dit mogelijk te maken beschrijft de auteur welke aanpassingen binnen de psychotherapie nodig zijn om ook de ouderen optimaal te kunnen begeleiden. Opbouwen van rapport kan moeilijk zijn en krijgt dan ook speciale aandacht. Ook de specifieke problematiek van overdracht en tegenoverdracht – de cliënt kan zo maar een (groot)ouder van je zijn – wordt behandeld. Daarnaast is het stellen van de correcte diagnose juist bij deze cliëntengroep heel erg belangrijk en complexer dan bij jongere cliënten. Bij ouderen worden psychische problemen vaak verhuld door de aanwezigheid van fysieke problemen. Samenwerking en overleg met behandelende artsen is dan ook vaak noodzakelijk.
Aanpassingen in de te gebruiken psychotherapeutische interventies en methodieken, en denkwijze van de therapeut zijn dan ook nodig. In afgebakende hoofdstukken worden deze wijzigingen, geïllustreerd met veel voorbeeldcases, besproken. Zo is er aandacht voor het omgaan met verdriet en verlies, het leven met een chronische ziekte en de problematiek van dementie. Maar ook worden de familie en directe zorgverleners van de oudere niet vergeten. Voor al deze aandachtsgebieden worden doeltreffende aanpassingen op interventies benoemd.De beroepsethiek vormt ook een belangrijk aandachtsgebied. Voor behandeling van oudere cliënten kunnen onderwerpen zoals geheimhouding, het verkrijgen van toestemming om collega’s te consulteren en het dilemma, of zelfstandigheid of opname beter is voor de cliënt, extra complex zijn.
Ofschoon dit boek gebaseerd is op de Amerikaanse samenleving bevat het heel veel belangrijke informatie die zeer zeker ook in de Nederlandse maatschappij uitkomst kan bieden. De groeiende vergrijzing in ons land is zeer zeker ook een goede reden om je te verdiepen in behandelmogelijkheden voor de oudere volwassenen onder ons.
Jac van den Goor - counsellor en coach
