Co-creatie ontstaat vanuit een gezamenlijk doel met gedeelde belangen en interesses. Het gezamenlijke belang overvleugelt het individuele belang. Met het oog op een winwinsituatie ontstaat bij de individuele partijen een wil om te winnen alsook bij het collectief. Dit geldt als de motor van co-creatie. Wat zijn de onderdelen van die motor? En de smeerolie? Daarover gaat dit themanummer.
Co-creatie is een vorm van samenwerking. Een specifiek element van co-creatie is dat er sprake is van een optelsom van arbeidskrachten die idealiter hoger is dan de som der delen. Een team waarin co-creatie wordt beoogd als resultaat functioneert optimaal indien 1) de partijen elkaar als gelijke beschouwen, 2) de onderlinge afhankelijkheid in een samenwerkingsstructuur is vastgelegd, 3) de partijen gelijkgestemd zijn in hun doel, en 4) de partijen elkaar aanvullen vanuit hun verscheidenheid. Met die onderdelen kan de motor van co-creatie draaien en is men samen sterker dan alleen.
Bij co-creatie ligt de focus op het resultaat van de samenwerking. Er is daarbij altijd sprake van twee of meerdere partijen die invloed hebben op zowel het proces als op het resultaat van dit proces. Het resultaat kan een dienst of product zijn, maar het kan ook bestaan uit een plan of advies. Procesgerichte Brothers in arms kenmerken van een co-creatie zijn dialoog, een gezamenlijk belang en een focus op resultaat. Ook de onderlinge verhoudingen spelen een belangrijke rol in het proces, waarbij onderling vertrouwen, professionele openheid, integriteit en eerlijkheid belangrijke bestanddelen van de smeerolie zijn. Daarnaast zijn samenwerken op basis van gelijkwaardigheid en wederkerigheid onontbeerlijk.
De huidige aandacht voor co-creatie komt voort uit de noodzaak om met elkaar, in netwerken of andere vormen van partnerschap, aan economisch herstel te werken. In die zin leven we in een tijdperk waar de theorie van Schumpeter hoogtij viert. Schumpeter beschreef economische vooruitgang vanuit creatieve destructie, een marktwerking waarbij oude producten en diensten terrein verliezen in de markt aan nieuwe en betere. Een economische crisis versnelt dit proces en brengt mensen bij elkaar, als brothers in arms, die samen willen vernieuwen. Het is daarom niet verwonderlijk dat communities als paddenstoelen uit de grond schieten, zowel online als offline. Anders gezegd, de crisis is vruchtbare grond voor samenwerkingsvormen als co-creatie!
In de praktijk heb ik het afgelopen jaar van dichtbij gezien hoe vruchtbaar de grond is en tegelijkertijd hoe complex co-creatie desondanks kan zijn. Als projectadviseur was ik betrokken bij een gezamenlijk initiatief van meerdere partijen om voor diverse zorgen welzijnsorganisaties in Noord-Holland een gemeenschappelijke talentenpool op te zetten. Uiteindelijk is het een succesvol project geworden. Het heeft echter veel voeten in de aarde gehad om de voorwaarden voor co-creatie zoals hierboven beschreven te scheppen. Niettemin geeft dit voorbeeld houvast en moed om taaie processen die in het voortraject van co-creatie vereist zijn aan te gaan en om er samen wat van te maken. Kunnen we ook zonder co- creatie? Een genuanceerd antwoord is hier gepast. Uiteraard is in lang niet alle gevallen co-creatie de meest geschikte vorm om waarde te genereren in de markt. Mensen kunnen ook op zelfstandige wijze waarde creëren. Laten we samenwerken en co-creatie daarom niet benoemen als een must. Daar is een mens als individu veel te uniek voor.
