De onzichtbare hand in moderne arbeidsrelaties
In de wetenschap rondom mensen op de arbeidsmarkt is er de laatste jaren veel belangstelling voor de relatie tussen werkgever en werknemer. Inmiddels is die relatie niet meer zo zwart-wit en worden hieronder ook andere afhankelijke werkrelaties geschaard zoals die tussen opdrachtgever en opdrachtnemer in het geval van samenwerking voor een bepaalde periode of project. De afhankelijkheid tussen beide partijen is gebleven maar heeft door de flexibilisering van de arbeidsmarkt een ander karakter gekregen. Hoe dat karakter er uit ziet, is object van onderzoek geworden.
In dit katern leest u hierover. In het HR-vak heeft de psychologische component van arbeidsverhoudingen de laatste jaren veel aandacht geweest. Ook in de bijdragen in dit wetenschapskatern komt dit facet op verschillende manieren weer terug. De bijdragen zijn te herleiden naar vragen zoals: hoe gaan we met elkaar om, wat doet dit met onze gemoedstoestand, motivatie en functioneren, en vooral: hoe zou dit beter kunnen. Wat is dan ‘beter’? In dit geval gaat dat over een effectieve manier van aansturen, leidinggeven, teams samenstellen zodat mensen daar gemotiveerd en productief van worden. Iedere bijdrage in dit katern gaat op een geheel eigen wijze in op deze vitale onderdelen van organisaties. Vanuit diverse invalshoeken wordt aandacht besteed aan nieuwe tijdse vragen rondom mensen op de arbeidsmarkt en de onderlinge relaties van hen met het oog op het voortbestaan en de duurzaamheid van de concurrentiepositie van organisaties. Wat zo mooi is, is dat hiermee dit wetenschapskatern raakt aan een belangrijk fenomeen in de hedendaagse maatschappij. Het feit dat relaties transactioneler zijn geworden en minder relationeel. ‘Voor wat hoort wat’ is het adagium en commitment is van korte duur en wordt geboren uit eigen belang.
Moderne relaties zijn gebaseerd op het idee dat als je iets komt brengen je mag verwachten dat er ook iets valt te halen. Loyaliteit is niet meer onvoorwaardelijk en het onderlinge vertrouwen is kortstondiger geworden. Dit heeft grote gevolgen voor organisaties. De bijdragen in dit katern bieden hen handvatten om in dit veranderde landschap een organisatie te bouwen en leiden. U leest tussen de regels door dat waardigheid op het werk kan leiden tot innovatieve en duurzame organisaties. Wat dat betreft zijn we weer terug bij de theorie van Adam Smith. Hij was als vader van de moderne economie van mening dat het nastreven van het eigen individuele belang ook zou resulteren in het grootste maatschappelijke belang. De ‘onzichtbare hand’ van de vrije markt zou zorgen voor harmonie en evenwicht. Ook voor evenwicht in arbeidsrelaties. Dat biedt hoop. De flexibilisering van de arbeidsmarkt dwingt ons om te zoeken naar dat evenwicht en naar een nieuwe balans in werkrelaties. En de onzichtbare hand is al aan het werk. Leest u maar!
Prof. dr. Lidewey E.C. van der Sluis is hoogleraar Strategisch Talent Management aan de Nyenrode Business Universiteit, directeur en oprichter van het Nyenrode Powerhouse Competing for Talent, en afdelingshoofd CHROME.
