Boeken en App: Leiderschap
De Atomiumorganisatie
De Atomiumorganisatie. Wie piramides bouwt… krijgt mummies.
Eric Koenen. Boom/Nelissen, 2011. ISBN 978 90 244 0066 9
‘Wie piramides bouwt… krijgt mummies’ is de ondertitel van dit boek. Die piramides bevinden zich overal om ons heen. Soms zichtbaar in gebouwen, organisatiemodellen of organisatieschema’s, maar meestal als versteend paradigma in de hoofden van mensen. Koenen plaatst het beeld van het Brusselse Atomium naast dat van de piramides vanuit het vermoeden dat een Atomiumorganisatie een betere context is voor het benutten van talenten en kansen in de markt. Daarbij pleit hij er vooral voor het verleden te blijven benutten. Er zijn, zo stelt hij, organisatievernieuwers die ervoor pleiten om in je denken een Control-Alt-Delete uit te voeren op de complete architectuur van de huidige organisatie. Maar dan verdwijnt het kind met het badwater; want er zijn immers ook veel positieve krachten die een organisatie hebben gebracht tot waar zij nu is. De piramide en het Atomium zijn metaforen voor een dualiteit, aldus Koenen. Zoals angst versus verlangen. De verbeelding van een verlangen helpt om richting en energie te geven. Als de angsten groter zijn dan de verlangens, gaat er geen millimeter beweging ontstaan in een mens en zeker niet in een organisatie. Angst is een krachtige emotie. Een ander dilemma: chaos versus structuur. Innovatie wordt gestimuleerd door een goede balans tussen chaos en structuur. Bedrijven die succesvol zijn in innovatie, bieden enerzijds vrijheid en anderzijds discipline en heldere regels. In Atomiumtermen: veel vrijheid in de bollen, structuur en discipline in de verbindingen. Zo passeren vele dilemma’s de revue, inclusief de dilemma’s van de nieuwe generatie. In het hoofdstuk over leiderschap mooie voorbeelden over nieuw leiderschap, zoals het orkest zonder dirigent. Jezelf een vraag stellen en dan die vraag aan een ander stellen. Zo begint vernieuwing in organisaties, aldus Koenen. Waarom doe ik wat ik doe? Waarom doen we de dingen die we doen? Het zijn vragen bij de patronen die ontstaan in de sferen die we zelf hebben gecreëerd. Daarom moet je die vragen ook stellen in het systeem zelf. Veel leiders zijn op zoek naar die antwoorden, en te vaak zoeken ze die te ver weg. Een prachtig en inspirerend boek voor iedereen die zich bezighoudt met verandering in organisaties met veel voorbeelden en prachtige metaforen. Mijn absolute favoriet is het verhaal over de ‘schuimmeetkunde’; over het proces van schuim, de afzonderlijke bellen die tot schuim worden en voortdurend hergroeperen. Het boek roept soms meer vragen op dan het beantwoordt. En dat is ook precies de bedoeling van de auteur.
Jolanda Botke
Bezield veranderen
Bezield veranderen. Kernbegrippen en oefeningen van de methodologie van de essentie.
Adriaan Bekman. Van Gorcum, 2011. ISBN 978 90 232 4761 6
Zoals Bekman in zijn boek schrijft, vinden veranderingen in eerste instantie plaats in het innerlijk van de betrokken mensen en dit vraagt om een andere manier van kijken naar vraagstukken. Veranderingsprocessen worden vaak benaderd als een operationeel proces, waardoor de gewenste verandering veelal mislukt. Deze aanpak spreekt de innerlijke wereld van mensen niet aan. Door eerst de binnenwereld van mensen te raken, ontstaat een opening om de innerlijke en uiterlijke wereld in een nieuwe verhouding te brengen. Dit vraagt een verschuiving van verticaal naar horizontaal leiderschap. Managers en medewerkers hebben verschillende verantwoordelijkheden. De manager stuurt, beoordeelt en begeleidt de medewerker. Dat zorgt voor een verhouding van boven naar beneden. Bekman beschrijft in ‘Bezield veranderen’ een methode voor het omgaan met die kloof tussen de innerlijke en uiterlijke wereld van mensen en het aanpakken van lastige vraagstukken onder complexe en moeilijke omstandigheden. Tevens geeft hij een zevental kernoefeningen om de kernbegrippen en uitgangspunten van de methodologie te ervaren. ‘Bezield veranderen’ is een mooi, compact en goed leesbaar boekje van nog geen honderd pagina’s.
Bärbel Müller - trainer, counsellor
Dynamisch trainen
Dynamisch trainen. Communicatiemodellen voor trainer en acteur.
Roland Verheugd, Rik Luijmes & Paul Devilee. Thema, 2010. ISBN 978 90 587 1424 4
De jarenlange ervaring van de auteurs als trainer, trainingsacteur en ontwikkelaars van diverse werkvormen is duidelijk zichtbaar in deze mooi vormgegeven waaier. De auteurs beperken zich niet alleen tot diverse veelgebruikte communicatietheorieën en -modellen, maar bieden de lezer bij elke theorie of model een praktijkoefening aan. De auteurs geven zelf al aan dat de gegeven oefeningen slechts ter illustratie zijn en dat de trainer of trainingsacteur zich vooral vrij mag voelen om er op een creatieve manier mee om te gaan. Duik erin en geniet, is wat de auteurs voorstellen. Iets wat ik me geen twee keer laat zeggen. Door de opzet is deze waaier een must have voor iedereen die werkt als trainer of trainingsacteur! ‘Dynamisch trainen’ is geschikt voor de al wat ervaren trainer of trainingsacteur. De gebruikte theorieën en modellen zijn vrij summier beschreven en de nodige voorkennis over zowel de theorieën als de modellen is noodzakelijk. De auteurs zijn hier in het voorwoord heel duidelijk in. Dit is fijn; als potentieel gebruiker van deze waaier weet je direct of dit iets voor jou is of niet. ‘Dynamisch trainen’ is een praktische tool om een actieve en gevarieerde training te kunnen geven of begeleiden. De duidelijke inhoudsopgave, de opzet van de ‘hoofdstukjes’ die niet meer dan twee pagina’s per theorie of model beslaat, waarbij links de theorie of model wordt behandeld en rechts de oefeningen, maken deze waaier gebruiksvriendelijk. Door deze opzet kun je de deelnemers aan de training een theorie of model echt laten ervaren. Echt communiceren leer je tenslotte in de praktijk en dat hebben de auteurs goed weten te verwoorden in deze waaier. Ik heb deze waaier nu enkele keren gebruikt. Soms de letterlijke oefening; soms met een eigen interpretatie gericht op een situatie die op dat moment meer van toepassing was op de praktijk van de deelnemers. Ik ben er erg enthousiast over! Wellicht is deze waaier inhoudelijk niet vernieuwend, als ervaren docent zijn de theorieën en modellen mij bekend. Dit zal ongetwijfeld ook zo zijn voor andere trainers of trainingsacteurs. Wat deze waaier echter aantrekkelijk maakt, is dat je als trainer of trainingsacteur in een oogopslag een passende werkvorm kunt selecteren en gebruiken tijdens een situatie. En, indien nodig, er een eigen invulling aan geeft, zodat deze meer aansluit bij de praktijk van de deelnemers.”Het gebruiksgemak is groot: de genoemde theorieën en modellen zijn beknopt, maar duidelijk beschreven, en de oefeningen zijn gericht op de prakijk. Ook wordt beschreven wie welke rol heeft binnen de te creëren situatie in de training en wie waar staat ten opzichte van alle deelnemers. Door middel van een plattegrondje van het bovenaanzicht van de groep is te zien hoe de situatie is opgesteld.” Tot slot nogmaals: de waaier ‘Dynamisch trainen’ is een nuttige en makkelijk te gebruiken aanvulling op je wellicht al bestaande collectie werkvormen en spellen als trainer of trainingsacteur. Ik eindig zoals ik begon: een must have!
Saskia Zwartbol - docent basisonderwijs en studente Dramatische Vorming aan de Hogeschool Nijmegen
Kernkwaliteiten App
Naam: Core Quality
Releasedatum: 19 november 2010
Versie 1.0, Grootte: 0,8 MB
Compatibel met iPhone, iPod touch en iPad
Taal: Nederlands
Algemeen
Naast het ‘Kernkwaliteitenspel’ is er sinds vorig jaar een ‘Kernkwaliteiten app’. Centraal staat het bouwen van persoonlijke kernkwadranten. Een kernkwadrant maakt je bewust van je persoonlijke kracht (kernkwaliteit), je zwakte (valkuil), je afkeer (allergie) en je leerpunten (uitdaging). Net als het spel is deze app een hulpmiddel bij persoonlijke reflectie en zelfonderzoek. Je vergroot je zelfkennis.
Inhoud
Het openingsscherm biedt drie onderdelen: zelfonderzoek, kwadranten bouwen en dagelijkse reflectie. Je begint met een zelfonderzoek door te reageren op zestien stellingen. De antwoorden geven je zicht op vier kernkwaliteiten, vier valkuilen, vier uitdagingen en vier allergieën. De uitkomsten van het zelfonderzoek gebruik je vervolgens om persoonlijke kernkwadranten samen te stellen. Deze worden (eenvoudig) grafisch weergegeven. Het derde onderdeel van de app nodigt je uit om dagelijks te reflecteren op gebeurtenissen in je werk. Je doet uitspraken over jezelf (Wat ik vandaag in mezelf gemist heb…) en anderen (Wat ik vandaag in iemand bewonderde…). Je krijgt feedback (Beste gebruiker, soms heb je een baaldag…) en wordt uitgenodigd om gemaakte kernkwadranten nog eens onder de loep te nemen of nieuwe kernkwadranten te bouwen.
Bruikbaarheid
De app is door zijn eenvoudige en heldere structuur zeer gemakkelijk te gebruiken. In een half uur tijd heb je een aantal kernkwadranten gebouwd en heb je een scherper beeld van jezelf. Door gebruik van de app, kom je eerder tot de kern van je functioneren. Of je de app dagelijks gaat gebruiken bij het reflecteren op je werkdag, vind ik zeer de vraag. De variatie in de feedbackteksten is beperkt en gaat vervelen. Bovendien gaat het bij veelvuldig gebruik van de app storen, dat alle kenmerken zijn geprogrammeerd. Je kunt niet je eigen woorden gebruiken bij het benoemen van je kwaliteiten of valkuilen. Welke toepassingsmogelijkheden biedt deze app voor de professional? Ben je als trainer of coach op zoek naar een goede voorbereidingsopdracht voor de deelnemers aan het begin van een opleidings- of coachtraject? Dan is deze app zeer geschikt. Managers kunnen hun ontwikkelgesprekken met medewerkers verdiepen en effectiever maken door medewerkers te vragen vooraf de app te gebruiken.
Waardering: 7,5
Deze app scoort hoog op gebruikersgemak. Je komt snel en efficiënt tot een scherpe zelfanalyse. Nadeel is dat het gebruik (in tegenstelling tot het ‘Kernkwaliteitenspel’) een wat eenzame exercitie is. De app geeft geen mogelijkheden voor het vragen om feedback aan anderen. Dat is jammer, te meer omdat een van de voordelen van mobiele applicaties is dat ze, op welke plek je ook zit als gebruiker, de interactie met anderen kunnen vergemakkelijken. Een feedbackfunctie in de app zou het mobiel leren versterken en duurzaam gebruik ten goede komen. Wellicht een mooi verbeterpunt voor versie 2.0?
Leontine Bibo - directeur EMC
Gratis
lees meer
