Op een zwoele zomeravond.
Ingenomen met zijn kwaakkunst biedt kikker in de roman Het lot van de kikker (Toon Tellegen, 2013) een cursus ‘Kwaken in 100 lessen (de eerste beginselen)’ aan. Daar komt niemand op af. Ook niet als hij van 100 tien maakt, of zelfs vijf, of twee, of één. En ook niet als hij een door hemzelf uitgereikt diploma toezegt. Ik sta er alleen voor, dacht hij, dat is nu wel duidelijk. Hij haalde het bord weg. Kwaken is niet te leren, je kunt het, of je kunt het niet. Nul lessen of duizend lessen. Een voor hem troostrijke conclusie.
Had kikker echter nog wat verder gezocht, zou hij vast op Hans van Zetten zijn gestuit. Hans van Zetten, bekend van radio en tv. Van het turnen en het kunstrijden op de schaats. Van het jubelende “Ja, hij stáát!”, tot het meer ingetogen “Prachtig uitgevoerde dubbele Lutz, direct gevolgd door een achterwaartse Rittberger”. Hans van Zetten kan met serene stem meedelen dat we zo meteen naar een ijspaar uit Canada gaan kijken dat gaat dansen “op fraaie melodieën uit Les Misérables’’. En precies als na een paar seconden geconcentreerde stilte de eerste dramatische passen worden uitgevoerd en de eerste toon opklinkt, start Hans van Zetten zijn alle muziek overstemmende relaas. “Hans, je kwaakt er weer doorheen”, hoorde ik mezelf tijdens de laatste Olympische winterspelen vaak mompelen.
Toch heb ik grote bewondering voor Hans van Zetten. Hij ziet dingen die je als niet-kunstschaatser niet gauw zult opmerken en hij weet van alles de bijpassende vakterm. Hij neemt niet alleen waar, hij jureert hardop. Daarbij is hij empathisch, hij weet alle relevante achtergrondgegevens van de uitvoerders op het gladde ijs, hij plaatst prestaties in een verhelderende context. Moeiteloos nemen we van Hans van Zetten aan dat het om een driedubbele met de armen zijwaarts gestrekte sprong ging, ook al zagen we er zelf maar twee. Hans van Zetten steekt met kop en schouders boven alle beoordelaars van alle publieke juryprogramma’s uit. Als Hans van Zetten voorspelt dat er een aftrek van twee tiende punt zal volgen, dan gebeurt dat ook. Hans van Zetten is de betrouwbaarheid en deskundigheid zelve. Met Hans van Zetten is het fijn tv-kijken, met hem meekijkend worden we allemaal een beetje deskundig. Hans van Zetten voedt ons op, hij reikt ons de argumenten aan voor onze oordelen, die eigenlijk de zijne zijn. Want niemand zal hem tegenspreken. Bij veel andere openbare jureringen worden we aan ons lot overgelaten. We gissen en dreutelen maar wat, we hebben onze gebrekkige oordelen die we met gemak inruilen voor die van een ander. Waar moeten we ook allemaal op letten, bij Idols of Sterren van de duikplank? En hoe vaak zitten we er niet naast als we moeten voorspellen wie Bertus of Harm gaat kiezen in Boer zoekt vrouw? Welk beslissingsproces voltrekt zich in hun door het winderige platteland gekerfde hoofden? Zit er onder hun alpino een transparant, controleerbaar en consistent beoordelingsmodel dat afgeleid is van een blauwdruk van de ideale boerin? Zijn de gebezigde rubrics transparant, valide en voldoende samenhangend? Hoe biedt zo’n hunkerende boer weerstand aan zijn particuliere halo-effecten? We weten het niet, maar het belemmert ons niet er, bij afwezigheid van een kundige gids als Hans van Zetten, bij de koffieautomaat, als was dat een vijvertje op een zwoele zomeravond, een paar weken lang gezellig over mee te kwaken.
Drs. A.J.M. van de Kerkhof is Clustermanager bij Cito, hij is lid van de redactie van EXAMENS. E-mail: alex.vandekerkhof@cito.nl.
