Esther Ras is opleidingsmanager bij Fontys Hogeschool HRM en Psychologie in Eindhoven. Vanaf haar negende levensjaar heeft ze ruim vijf jaar in Zimbabwe gewoond. Afrika heeft een imprint achtergelaten in haar hart, hoofd en handen. Deze imprint gebruikt ze om haar koers te bepalen bij alle keuzes in haar leven, privé en in haar loopbaan. Na een biomedische studie wist ze dat het werken met en voor de mens haar toekomst was. De afgelopen twaalf jaar heeft ze in het hbo-onderwijs samengewerkt met docenten vanuit een leidinggevende positie. Ze heeft ervaren dat wanneer je met je hart, handen en hoofd kijkt en luistert, je kracht uit alles en iedereen kunt halen.
Denkt u wel eens aan coaching voor uw organisatie als geheel, of aan teamcoaching?
“In mijn beleving is coaching op het niveau van een organisatie van ruim drieduizend medewerkers, zoals de Fontys Hogescholen, niet aan de orde. Coaching is in mijn optiek maatwerk. Ik geef momenteel leiding aan ruim veertig medewerkers op twee locaties. Ieder team heeft een eigen karakter, met unieke kwaliteiten en uitdagingen. Dat vraagt om een eigen match met een coach, die in staat is die kwaliteiten te zien en te benoemen en vooral met hen aan de slag te gaan om de uitdagingen aan te pakken.”
Wanneer schakelt uw organisatie externe coaches in en op welke manier?
“Mijn teams schakelen zelf een coach in. Ik faciliteer hen daarbij. Niet alleen door middelen en tijd beschikbaar te stellen, maar ook door coaches, die in mijn optiek een match zouden kunnen zijn, aan de teams voor te stellen. De teams en de coach beslissen of ze de handen ineenslaan. Op individueel niveau voer ik hetzelfde principe door en kun je ‘mens’ lezen waar nu ‘team’ staat.”
Hoe heeft u de ‘inkoop van coaching’ geregeld?
“Hiervoor reserveer ik simpelweg ‘geld’ aan de start van het betreffende boekjaar en ik stel dit – net zoals tijd – beschikbaar voor de teams. De teams beslissen hoe, door wie en wanneer zij gecoacht willen worden voor teamvraagstukken.”
Zijn er in uw organisatie ook interne coaches en hoe loopt dat? Wat zijn de criteria om een interne coach in te schakelen?
“Fontys heeft coaches die werken bij de afdeling Loopbaancentrum Personeel. Deze coaches hebben, net zoals externe coaches, een eigen expertise die moet matchen met de team en/of individuele vraagstukken.”
Wat is naar uw idee de meerwaarde van interne coaching?
“Ik maak hier geen onderscheid tussen interne of externe coaches. Er moet een match zijn. Een match op het vlak van kennis, vaardigheden en attitude. De coachee moet vertrouwen hebben in de aanpak – chemie met het individu – en er moet in mijn optiek een natuurlijke samenwerking zijn en geaccepteerde sturing vanuit de coach.”
Wat vindt u van de uitspraak “Externe coaches doen wat de leidinggevende eigenlijk zou moeten doen”?
“In mijn antwoord op deze vraag maak ik geen onderscheid tussen externe of interne coaches. Ik zie leidinggevende niet als dirigent voor de groep, maar tussen de muzikanten in. De teamleden weten namelijk wel wat ze moeten doen en als dat niet het geval is, kan de leidinggevende ongezien en subtiel bijsturen, waardoor de muziek weer zuiver is. Om dit te kunnen doen, heeft een leidinggevende ook coaching als vaardigheid en attitude in zijn of haar pakket.”
“Ik in ieder geval wel, maar een leidinggevende weet en kan niet alles. Om die reden is het ook voor de leidinggevende goed om samen met het team naar een uitdaging te kijken onder leiding van een coach. Een coach kan daarbij alle betrokkenen in hun eigen rol coachen bij het aanpakken van een uitdaging en zo kan iedereen daarvan leren en profiteren. Het is niet de bedoeling dat de coach een brug moet slaan tussen leidinggevende en team, alsof het twee verschillende partijen zijn. Hij of zij moet met alle partijen tegelijkertijd kunnen werken, ook al is er onenigheid of frictie. Alle betrokken staan tenslotte met elkaar voor dezelfde doelen, voor dezelfde werkgever.”
Wat verstaat u onder e-coaching en in hoeverre maakt u hier gebruik van?
“Coaching op afstand. Ik maak hier geen gebruik van omdat ik iemand moet zien, aanwezigheid moet voelen, om zelf aanwezig te kunnen zijn en samen te werken.”
Hoe meet u de effectiviteit van de coaching?
“Met de tijd. De eerste reacties zijn vaak gevoelsreacties van opluchting of verlichting. Je voelt energie stromen in een team of een individu. De tweede reactie is minstens zo belangrijk. Valt men terug in oude patronen? Of weten we vast te houden aan inzichten, waarvan we ons tijdens de sessies hebben gerealiseerd dat die tot een effectievere houding en samenwerking leiden?”
Wat vindt u een acceptabel tarief voor een externe coach?
“Dit is sterk afhankelijk van de kwaliteiten, de hoeveelheid vlieguren en het bereikte effect op lange(re) termijn.” ■
