Mark Savickas is mondiaal een van de belangrijkste experts en leidende figuren op het gebied van loopbaanontwikkeling. Hij schreef tachtig invloedrijke artikelen en veertig hoofdstukken en gaf vijfhonderd presentaties aan wetenschappers en professionals op het gebied van loopbaanontwikkeling en -begeleiding. Hij is redacteur van verschillende toonaangevende wetenschappelijke tijdschriften op het vakgebied en ontving een aantal belangrijke onderscheidingen. Savickas is psycholoog. Hij ziet zichzelf meer als een man van de praktijk dan als theoreticus.
Welke visie over ons vakgebied draag jij uit?
Ongeveer honderd jaar geleden ontstond onze professie omdat mensen verdwaald waren in de industriële steden en hulp nodig hadden om de weg te vinden. Nu worstelen mensen in een digitale, globaliserende wereld om hun levens in te richten. Het doel van ons vak is hetzelfde gebleven, maar de werkwijze verandert fundamenteel. Inhoudelijk voltrekt zich een big bang. De wetenschap leverde ons het denken in variabelen op. Het bij elkaar passen van persoonlijkheidstrekken en kenmerken van functies en beroepen. Nu moeten we mensen meer als een geheel zien. Dat doen we door ze te helpen hun verhaal te vertellen en te verbeteren. We gaan van science naar stories. Een ander belangrijk verschil met vroeger is, dat we ons niet alleen op werk moeten richten, maar op het leven als geheel, inclusief bijvoorbeeld onze vriendschappen, onze rol in de gemeenschap en onze projecten buiten de wereld van het werk. Maar werk kan wel een hoofdrol spelen en mensen sterker, gezonder en meer heel maken. Als we er zo in slagen om mensen daadwerkelijk te helpen hun leven zelf in te richten, een identiteit te vormen en een levensverhaal op te bouwen, dan doen we buitengewoon betekenisvol en bevredigend werk.
Wat wekt de meeste liefde in jou op?
Liefde is een sterk woord. Ik houd van mijn vrouw en mijn dochter. Ik vind het geweldig om te zien hoe Sue haar droom om kunstenares te worden tot werkelijkheid maakt. Als het gaat om werk, dan houd ik van intellectuele stimulatie, leren, reizen en kennismaken met andere culturen. En ik vind het prachtig om er getuige van te zijn als mensen bewegen. Als ze pijn omzetten in progressie. Of als ze een gemis of zwakte weten te overwinnen en er een vervulling of kracht voor in de plaats komt. Oh ja, nog iets anders, ik hou ook veel van lekker eten. Een beetje te veel eigenlijk.
Hoe help jij anderen in hun kracht te komen?
Door ze, in navolging van Alfred Adler, te bemoedigen. Ik oefen daar zinnen voor. Bij ECG’s kun je zien dat het hart sneller en sterker gaat kloppen van dergelijke zinnen. Bij ontmoediging is dat precies omgekeerd. Daar krijgen mensen koude handen en voeten van. Voor het leven is moed nodig. Wat ook goed werkt is om de aandacht te richten op het feit dat mensen reeds zwaktes en pijn, die hen vroeger dwars zaten en toen groot en onoverkomelijk leken, uiteindelijk te boven zijn gekomen. En wat veel kracht geeft, is om zó te luisteren dat de persoon ervaart dat de wijsheid in hemzelf zit.
Waar help jij cliënten en opdrachtgevers concreet mee?
Het helpt vaak om te concentreren op de volgende stap. Niet jezelf analyseren of beoordelen maar je afvragen wat er moet gebeuren. Als je de melk hebt omgegooid, helpt het niet om (jezelf)verwijten te maken of te troosten, maar gaat het om het opruimen. Als je het spel van het leven wilt winnen, moet je je concentreren op wat nodig is. Mensen moeten geen dingen van het leven eisen, maar kijken wat het leven van hen eist.
Wanneer zet jij je hakken in het zand?
Als de universiteit een business wordt waar studenten klanten zijn en alles om geld draait. Als het opleiden moet gebeuren in de tijd die nog overblijft. Iets anders waar ik een hekel aan heb, is als managers zichzelf leider noemen. Alleen de mensen die volgen, kunnen iemand een leider noemen. Een mens is pas een leider als hij gevolgd wordt. Als dat niet het geval is, is hij alleen maar aan het wandelen, zoals een Afghaans gezegde luidt. ■
Opgetekend en vertaald door Tom Luken.
