De wet van het afnemend grensnut
Het zegt u misschien niets, maar in de vooravond van het ter perse gaan van dit themanummer moest ik even denken aan deze wet. Het is een economisch principe dat als we te veel hebben van iets, we er minder blij van worden. En als onze keuze te groot is, we minder tevreden zijn met onze keuze. Deze laatste bewering komt niet uit de economie maar uit de neurowetenschap.
Stel je een ijssalon in Italië voor waar je soms wel kunt kiezen uit 40-50 verschillende ijssmaken. En dan ziet het er ook nog allemaal bijzonder prachtig en kunstig uit. Het is al moeilijk om te kiezen maar hoe tevreden denk je te zijn als je buiten staat met twee met moeite uitgekozen bolletjes ijs? Juist… weinig tevreden met je keuze omdat de keuze al zo vreselijk moeilijk was en je dus ook weet wat je hebt laten liggen. Terwijl je met een kleinere ijssalon met zo’n vijf tot zes smaken in de vitrine veel beter af bent. Dat wil zeggen: je bent meer tevreden met je keuze als je tot twee bolletjes bent gekomen.
Terug naar die grote ijssalon: je hebt je twee heerlijke bolletjes op en vlak daarna krijg je er weer twee, en dan nog eens twee. Los van de misselijkheid is het o zo heerlijke ijsje ineens een enorme opgave geworden. Dat is de echte wet van het afnemend grensnut, een economische wet die aangeeft dat als alles er in overvloed is, de vraag en tevredenheid dalen.
Kijken we naar ons eigen werk in de huidige context van schaarste, dan spelen beide wetmatigheden een rol. Stel je voor dat je horecaondernemer bent en je hebt de keuze uit wel 100 kandidaten voor de functie van gastheer/gastvrouw, of dat als er iemand ontslag neemt er direct mensen bij je op de stoep staan te trappelen om te beginnen. Kun je je voorstellen dat dit zou gebeuren in de zorg of het onderwijs? Deze tijd is helaas voorbij. Nu hebben we te maken met minder mensen en minder keuze, en om maar met Elaine Biech te spreken uit het vorige nummer (TvOO 2022-4 Natuur): dan moet je als HRD’er aan de tafel zitten want dat betekent opleiden, omscholen, verleiden, iets passend maken en innovatie. Dat is natuurlijk het mooiste van ons vak: als er niets meer op de conventionele wijze kan, dan moeten we iets gaan bedenken. Dus tijden van schaarste, je zou het niet zeggen, lenen zich bij uitstek voor innovaties. Denk aan technische innovaties, maar ik zou het ook geweldig vinden als we onze organisatiestructuren eens afstoffen want wie weet zit er ergens nog een beroepsgroep waar er heel veel van zijn en zouden die zomaar ingezet kunnen worden op plekken waar we mensen tekortkomen. En minder regels zou ook wel fijn zijn, dan kunnen we zomaar iets fantastisch ontdekken wat buiten de lijntjes gaat.
Enfin, in dit nummer veel ideeën, voorbeelden om je door deze periode van schaarste heen te helpen. Voorlopig is het einde nog niet in zicht…
Ria van Dinteren is hoofdredacteur van TvOO
hoofdredacteur@tvoo.nl
INHOUD
Thema
- Schaarste dwingt tot anders denken en doen, Robert Dollevoet, Marlieke van Grinsven & Jurgen Visser
- Vaarwel tegen traditionele selectieprocedures! Janneke Oostrom
- Van schaars goed naar menselijkheid in overvloed, Sandra van Overveld
- De techniek van leven lang leren Leren in de techniek, Judith van Heeswijk
- Leren in de tweede loopbaanhelft, Tineke van Kooten
- De vicieuze cirkel, Waarom biculturele diversiteit in de bedrijfstop nog steeds uitblijft, Sergio Panday
- Niet het grote ontslag, maar de grote opstanding. Naar betekenisvol ondernemen en werken, Kees Klomp & Johan Reijenga
Theorie
- Schaarste biedt een kans om te investeren in mensen, Klaas-Jan Reincke & Arnold Bakker
- Teruggrijpen op klassieke theorieën bij actuele vraagstukken, Kopstukken, Emma Lodder & Joseph Kessels
- Hallo, ben je er nog? In gesprek met Stefan van der Stigchel, Jurgen Visser & Jasmijn Mioch
Inspiratie
- Breinmythes, Pseudowetenschap is schadelijk, Jeanne Bakker
- Hoe doen zij het? Praktijkoplossingen van creatieve HRD-vakgenoten in de strijd tegen schaarste, Paul Raaijmakers, Charlotte Simons, Erik-Jan Ginjaar
- Klooien, Column, Karin de Galan
- Snoepwinkel, Dominique de Leeuw
