Gedrag- en cognitieprofielen bij ASS en ADHD
Behavioral and Cognitive Profiling in Autism Spectrum Disorder and Attention-Deficit/ Hyperactivity Disorder. Promotie Jolanda van der Meer. Radboud Universiteit Nijmegen, 3 september 2014. Autismespectrumstoornis (ASS) en Aandachtstekortstoornis met Hyperactiviteit (ADHD) zijn gedragsdiagnoses, die worden vastgesteld via diagnostische interviews en observaties door experts in de kinder- en jeugdpsychiatrie. Zij gebruiken hiertoe de DSM als leidraad. De DSM is gebaseerd op consensus tussen experts aangaande categorieën, die moeilijk afgrensbaar zijn. Jolanda van der Meer zocht naar meer objectieve cognitieve grondslagen van ASS en ADHD. Daarvoor maakte ze gebruik van continue data, afkomstig van kinderen in de leeftijden van vijf tot zeventien jaar, uit zowel de algemene populatie als een klinische populatie. Ze ontdekte dat door te kijken naar het gehele continuüm van gedrags- en cognitieve kenmerken, relaties tussen gedrag en cognitie naar voren komen die op basis van DSM-groepsindelingen waarschijnlijk niet gedetecteerd zouden zijn. Dit pleit voor een breder perspectief in toekomstig wetenschappelijk onderzoek, waarbij wordt uitgegaan van meer objectiveerbare domeinen zoals het cognitief functioneren.
Volwassenen met ADHD hebben moeite met plannen
Cognitive functioning in adult ADHD: Measurement, treatment and public perception. Promotie Anselm Fürmaier. Rijksuniversiteit Groningen, 23 juli 2014.
Volwassenen met ADHD hebben beperkingen in alle cognitieve domeinen, zoals aandacht, retrospectief geheugen, prospectief geheugen en executief functioneren. Anselm Fürmaier deed hier onderzoek naar. Het blijkt dat volwassenen met ADHD problemen hebben met het plannen van taken die in de toekomst moeten worden uitgevoerd. Gedragsinterventies zouden zich daarom moeten richten op het verbeteren van organisatorische en planningsvaardigheden van patiënten met ADHD zodat hun geheugenfuncties in het dagelijks leven kunnen worden verbeterd.
Empathie bij kinderen met ADHD en/of disruptieve gedragsstoornissen
Stop Hurting Start Helping: Empathy in children with disruptive behavior, attentiondeficit and autism spectrum disorders. Promotie Peter Deschamps. Universiteit Utrecht, 3 juni 2014.
Empathie voor het verdriet van anderen kan ervoor zorgen dat agressief en antisociaal gedrag bij kinderen afneemt. Meevoelen met anderen kan er ook toe leiden dat kinderen prosociaal gedrag vertonen zoals helpen of troosten. In dit onderzoek is gekeken of jonge kinderen van zes en zeven jaar met diverse kinder- en jeugdpsychiatrische stoornissen verschillen van kinderen zonder deze stoornissen in empathie en in prosociaal gedrag. Leerkrachten van deze kinderen met ADHD en/of disruptieve gedragsstoornissen beoordeelden hen als minder empathisch dan kinderen zonder deze stoornissen. Kinderen met disruptieve gedragsstoornissen vertoonden ook minder prosociaal gedrag tijdens een computertaak. Maar net als kinderen zonder deze stoornissen spiegelden kinderen met ADHD en/ of disruptieve gedragsstoornissen emoties van anderen. Ze leefden ook mee tijdens verhalen. En thuis beoordeelden hun ouders hen niet als minder empathisch. Het lijkt erop dat een rustige omgeving met niet te veel prikkels kinderen met ADHD en/of disruptieve gedragsstoornissen helpt om zich beter in te leven in anderen. Dat is anders bij kinderen met autisme en ernstige sociale communicatieproblemen, die problemen lijken te hebben met onder andere het herkennen en spiegelen van angst. (bron: Universiteit Utrecht)
Placebo net zo goed als twee nietmedicamenteuze behandelingen bij ADHD
Need, Quest & Evidence. Resting-state oscillations, neurofeedback, and working memory training in ADHD. Promotie Martine van Dongen- Boomsma. Radboud Universiteit Nijmegen, 27 maart 2014.
5 tot 10% van de schoolgaande kinderen heeft ADHD. Is de aandoening ‘voldoende ernstig’, dan wordt vanaf zes jaar veelal gekozen voor behandeling met medicijnen. In ongeveer tweederde van de gevallen helpt dat om de kernsymptomen (aandachtsproblemen, hyperactiviteit, impulsiviteit) significant te verminderen. Maar wanneer medicatie niet werkt, het kind jonger is dan zes jaar, of als medicatie niet gewenst is, zou een effectieve niet-medicamenteuze behandeling zeer welkom zijn. Martine van Dongen-Boomsma, kinder- en jeugdpsychiater bij Karakter Universitair Centrum Nijmegen, onderzocht de effectiviteit van twee populaire behandelingen: neurofeedback en werkgeheugentraining. Ze deed dat placebogecontroleerd: proefpersonen kregen dus ofwel de echte behandeling of een behandeling die op het oog het zelfde was, maar het veronderstelde werkzame element niet bevatte. Uit voor- en nametingen bleek dat zowel de echte als de placebogroep van acht- tot vijftienjarige ADHD’ers na de neurofeedbackbehandeling beter functioneerde en minder last had van aandachtsproblemen, hyperactiviteit en impulsiviteit. Cognitieve taken werden door beide groepen na afloop ongeveer even wisselend uitgevoerd. Ook bij de werkgeheugentraining lieten beide groepen verbetering zien in gedrag en kernsymptomen. Bovendien presteerden alle kinderen na de training over het algemeen beter op cognitieve taken. Dat ook bij placebotrainingen effect werd gevonden, is een opvallend resultaat. Van Dongen-Boomsma: “Dat kan komen doordat een training hoe dan ook structuur biedt, of door de aandacht van de behandelaar, of door de verwachting beter te kunnen worden. De verbetering kan ook simpelweg een kwestie van tijd zijn geweest.” (bron: Radboud Universiteit Nijmegen)
Prenatale gevoelens vaders beïnvloeden hechting met baby
From Pregnancy to Parenthood: Fathers’ and mothers’ representation of their unborn infants. Promotie Charlotte Vreeswijk. Universiteit van Tilburg, 28 maart 2014.
Hechting bij vaders is een weinig onderzocht terrein, maar gevoelens van zowel de vader als de moeder voor hun ongeboren kind hebben grote gevolgen voor de ontwikkeling van het kind tot volwassene. Vreeswijk maakt in haar proefschrift onderscheid tussen ouders met evenwichtige en onevenwichtige representaties. De eerste hechten veel waarde aan de relatie met het kind en hebben oog voor de emoties en belevingen van het kind. Bij onevenwichtige representaties maakt de promovenda nog onderscheid tussen ouders met een afstandelijk of een verward karakter. Afstandelijke representaties worden gekenmerkt door een koele, onverschillige houding of een sterke emotionele afstand tot het kind. Verwarde representaties worden gekenmerkt door incoherente, tegenstrijdige soms zelfs bizarre beschrijvingen van het kind. In het algemeen zijn vaders nogal onverschillig tijdens en na de zwangerschap, terwijl moeders veel meer emotioneel betrokken zijn. Vaders met weinig prenatale hechtinggevoelens hebben vaker koele representaties. Zijn er psychosociale risicofactoren in het gezin aanwezig, dan leidt dat bij moeders vaker tot verwarde en afstandelijke representaties van hun ongeboren kind. Vaders met sterke hechtgevoelens tijdens de zwangerschap blijken later evenwichtige representaties te hebben. Ze zijn ook jonger, minder angstig en depressief. Het karakter van de vader speelt eveneens mee. Vriendelijke en minder wantrouwende vaders met onevenwichtige representaties blijken door hun karakter toch in staat om hun eerdere negatieve gevoelens om te buigen. (bron: Universiteit van Tilburg)
De beste leeromgeving voor kinderen met gedragsproblemen
Children with emotional and behavioral disorders in special education. Promotie Regina Stoutjesdijk. Universiteit Leiden, 16 januari 2014.
Regina Stoutjesdijk onderzocht de verwachting dat kinderen met emotionele en/of gedragsproblemen op speciale scholen meer vooruitgang boeken in gedrag en leerprestaties dan op een reguliere school met leerlinggebonden financiering (rugzak). Uit de resultaten van het onderzoek blijkt dat bij beide vormen van onderwijs de vooruitgang gelijk is. Zij vond ook dat relatieproblemen met ouders/verzorgers, zwakke leerprestaties en de leeftijd waarop voor het eerst sprake is van jeugdzorg belangrijke voorspellers zijn voor plaatsing van de kinderen op een speciale school. Problemen in het functioneren van het gezin blijken een negatieve invloed op (toekomstig) probleemgedrag in de klas te hebben. Daardoor zou de begeleiding in de klas minder effect kunnen hebben. Aan de andere kant kan agressief en/of overactief gedrag in de klas weer een negatieve invloed op het gezinsfunctioneren hebben. Stoutjesdijk vindt dat men probleemgedrag bij kinderen zou moeten beschouwen in wisselwerking met de omgeving. Dat betekent dat ook het gezin moet worden betrokken bij de begeleiding en behandeling van het kind. Ook is het noodzakelijk om meer aandacht te schenken aan de overwegend zwakke leerprestaties van de kinderen. Dan zouden kinderen met emotionele en gedragsproblemen mogelijk vaker met extra ondersteuning in het regulier onderwijs terecht kunnen. (bron: Universiteit Leiden)
Mensen met dyslexie hebben meer moeite met onbewust leren
Imprint of Dyslexia: Implicit Learning and the Cerebellum. Promotie Nadya Goldberg. Universiteit Utrecht, 20 maart 2014.
Volwassenen met dyslexie presteren zwakker op typisch cerebellaire taken, zoals bijvoorbeeld snel kralen rijgen. Tevens zijn ze minder goed in staat zich de regels van een nieuwe taal eigen te maken. Het onbewust leren van patronen in de motorische leertaak is bij deze volwassenen ook vertraagd. Dat blijkt uit het proefschrift van Nadya Goldberg. Zij onderzocht of volwassenen even goed zijn in het (onbewust) leren van grammaticale regels in een onzintaal en reeksen in een motorische leertaak. (bron: Universiteit Utrecht)
Nederlandse Vereniging voor Autisme
De NVA zet zich in voor de belangen van mensen met autisme en hun naasten in alle levensfasen en op alle levensterreinen, door belangenbehartiging, door betrouwbare informatievoorziening en door lotgenotencontact in de buurt. De NVA zorgt voor begrip en herkenning en streeft ernaar dat mensen met autisme en hun naasten zichzelf kunnenzijn en optimaal tot hun recht komen. www.autisme.nl
Balans
Balans is de landelijke vereniging voor ouders van kinderen met ontwikkelingsstoornissen bij leren en/of gedrag, waaronder ADHD, dyslexie, het Syndroom van Asperger en PDDNOS. Balans zet zich in voor een verbetering van het leer- en leefklimaat van kinderen met ontwikkelingsstoornissen en wil hiermee de ontwikkeling van deze kinderen een optimale kans geven en bijkomende problemen zoveel mogelijk voorkomen. Informatie geven en verspreiden, belangenbehartiging en ondersteunen en bevorderen van onderling contact vormen de kernactiviteiten van deze vereniging. www.balansdigitaal.nl
Impuls
Vereniging Impuls zet zich in voor (jong)volwassenen met ADHD/ADD of aanverwante stoornissen die zich op de een of andere manier miskend of onbegrepen voelen, problemen ondervinden in dagelijkse dingen, maar ook voor die volwassenen die juist door hun ADHD/ADD worden gedreven hier iets mee te doen door bijvoorbeeld het geven van voorlichting of het organiseren van lotgenotencontact. www.impulsdigitaal.nl
De ADF stichting
De ADF stichting is een landelijke patiëntenvereniging die zich inzet voor mensen met angst- en dwangklachten. De stichting zet zich in om goede behandelingsmogelijkheden voor iedereen toegankelijk en inzichtelijk te maken, en zij verwijst desgewenst door naar een professionele hulpverlener, die veel ervaring heeft met de behandeling van angst- of dwangklachten. De stichting voorziet in informatie en een persoonlijk advies en organiseert activiteiten en cursussen. In lotgenotencontact ondersteunen deelnemers elkaar en wordt onderling veel informatie en ervaring uitgewisseld. www.adfstichting.nl
De Knoop
De Knoop is een stichting voor Hechtingsstoornissen/Geen-Bodem-Syndroom (GBS). De stichting heeft tot doel ondersteuning te bieden door middel van informatie, onderling contact, uitwisselen van ervaringen en themabijeenkomsten. Daarnaast streeft zij ernaar bekendheid te geven bij de hulpverlening, de media en de politiek over de problemen in de omgang met en opvoeding van deze kinderen en erkenning te krijgen voor hechtingsstoornissen/ Geen-Bodem-Syndroom bij specialisten en wetenschap. www.deknoop.org
WoortBlind
WoortBlind komt op voor de belangen van alle dyslectici. De vereniging geeft voorlichting via de website, het blad Woortblind en via voorlichtingsbijeenkomsten. Zij organiseert bijeenkomsten van het Netwerk Arbeid en Dyslexie en stimuleert het uitwisselen en delen van ervaringen en kennis met andere volwassenen over werk en dyslexie onder leiding van deskundigen. De vereniging ondersteunt en adviseert ouders die problemen ondervinden bij de school van hun kind en organiseert het Netwerk Jongeren met dyslexie voor jongeren tussen 18 en 25 jaar. www.woortblind.nl
