INHOUD EXAMENS 2012-02 mei 2012
- Werken met datateams op scholen, Geen onderbuikgevoelens, maar data
Kim Schildkamp
- Naar een centrale itembank. Voorbeelden uit opleidingen in de financiële sector, Olaf McDaniel
- Gastcolumn. Ruilen?
Silvester Draaijer
- Terecht of niet? Eens coulant, altijd coulant,
Henk van Berkel
- Een psychometrische analyse van een itembank geschikt voor een computergestuurde adaptieve toets?
Jorien Doets
- Uit de praktijk Nulmetingen Taal en Rekenen in het mbo,
Nes van Hulzen
- Slecht gelezen of slecht geleerd? - 2. Situatieschetsen en informatieopbouw in vmbo-examens, Jacqueline Evers-Vermeul & Jentine Land
- Het College voor Examens - Examineren is oogsten,
Alex van de Kerkhof en Annie Kempers-Warmerdam
- Informatie: De inspectie en examenleveranciers voor het mbo
- Gezien en gelezen: Het platform digitaal toetsen,
Desirée Joosten-ten Brinke
- Literatuur/Agenda
- Wie zijn wij
- Verenigingsnieuws
Selecteren aan de poort.
We ontkomen er niet aan dat iedere nieuwe bewindvoerder op het onderwijsministerie beleidswijzigingen gaat voorstellen. Daar is op zichzelf niets op tegen. Wanneer de politieke kleur van de regering verandert, volgen er beleidwijzigingen. Zo ook door de huidige bewindsman, staatssecretaris Zijlstra. Hij komt met plannen voor een meer decentrale selectie voor die universitaire opleidingen waar het aantal studieplaatsen kleiner is dan het aantal gegadigden. Tot op heden was het beleid: centrale gewogen loting. Dat beleid is tot stand gekomen na een lange discussie in de jaren zeventig van de vorige eeuw. Het was een typisch Nederlands compromis tussen enerzijds gelijke kansen voor iedereen en anderzijds een beloning voor leerlingen die op het vwo hoge cijfers haalden. Het systeem heeft een kleine veertig jaar standgehouden. Niet dat iedereen er gelukkig mee was, maar er was niets beters te bedenken, zoals een commissie onder voorzitterschap van professor Drenth rond de eeuwwisseling concludeerde. Een nieuw argument voor een sterker accent op selecteren is van recente datum. Dit is het argument ‘studierendement’. De rendementen in het hoger onderwijs worden te laag geacht en met behulp van een zorgvuldig selectiemechanisme zou het mogelijk moeten zijn die rendementen te verbeteren. Hoe graag we het ook zouden willen, een hoger rendement met behulp van beter selecteren is niet te realiseren. Studieresultaten in het verleden behaald, zijn geen garantie voor toekomstig succes. Daar heb ik in 2004 in dit tijdschrift ook al eens op gewezen. De Leidse universiteit heeft de effecten van selectie aan de poort in praktijk laten onderzoeken, met als resultaat dat het experiment is stopgezet. De kosten zijn hoog en de opbrengsten gering. Natuurlijk moeten studenten gemotiveerd zijn om een universitaire studie met succes te kunnen volgen. Men wil motivatie gaan meten via toelatingsgesprekken die opleidingen met de aanmelders gaan houden. Daar zitten wel wat addertjes onder het gras. Niet alleen is motivatie te ‘faken’, maar aanmelders zullen zich ook terdege voorbereiden op een dergelijk gesprek. Naast uiteraard de inhoud van het gesprek, blijkt uit onderzoek dat beoordelaars zich laten (ver)leiden door doorgaans irrelevante zaken als kleding, kapsel, gebit, wellevendheid, en dergelijke. Toelatingsgesprekken worden op die manier toneelstukjes waarin de spelers hun rollen spelen. Het Nederlandse voortgezet onderwijs is een van de meest selectieve in de westerse wereld. De groep vwo-gediplomeerden is daarvan de top. Verdere selectie in die groep leidt tot buitensporig veel selectiefouten. Dat wil zeggen, veel verkeerde studenten worden binnengelaten en veel geschikten blijven buiten de poort staan. Dat kan toch niet de bedoeling zijn. De rendementen kunnen inderdaad omhoog, maar de energie die selectie aan de poort kost, kan beter worden gestoken in vernieuwingen van onderwijsprogramma’s en examenmethodieken. Daar is grote winst te behalen.
De heer dr. H.J.M. van Berkel is hoofdredacteur van EXAMENS en werkzaam aan de Universiteit Maastricht. E-mail.
h.vanberkel@maastrichtuniversity.nl.
