Internationale conferentie loopbaanbegeleiding
Van 20 tot 22 juni had in het Italiaanse Padua de internationale conferentie Life Design and Career Counselling plaats. Uw hoofdredacteur nam als commissie-voorzitter internationale zaken van de NOLOC deel aan een interessante en alle opzichten warme conferentie over hoop en veerkracht. Een impressie en een kanttekening.
De focus van de conferentie Building Hope and Resilience 2013 is een aanmoedigende, positieve psychologische benadering voor het ontwerpen en inrichten van levens en loopbanen in onze huidige turbulente tijd. Ook ditmaal is het een omvangrijke aangelegenheid, met honderden presentaties over onderzoek en workshops.
The future is no longer what it used to be is daarbij het motto. Het aanreiken van hoop en veerkracht lijkt in deze door onzekerheid en crises geplaagde periode zeker op zijn plaats. Hoop is vaak het enige dat de mens rest in tijden van rampspoed en oorlog. Hoop is wat ook wat de grote godsdiensten miljarden gelovigen bieden en heeft daarmee een spirituele ondertoon. Lezers die katholiek zijn opgevoed, herinneren zich welllicht nog de oefening van hoop. De term oefening verwijst naar de mogelijkheid dat je hoop kunt ontwikkelen door regelmatige exercitie.
Veerkracht (resilience) is tegenwoordig een populaire en trendy term, ook in de organisatiekunde en de HRD-literatuur. Opveren na tegenslag lijkt een kwaliteit of vaardigheid, die noodzakelijk is om je te kunnen handhaven en verder te ontwikkelen. De term life design in de conferentietitel verwijst naar sociaal-constructivistische en narratieve methoden, die steeds meer in zwang zijn geraakt in loopbaankunde en loopbaanbegeleiding. ‘Ontwerp je eigen leven en loopbaan, al dan niet met hulp van een counsellor’, is het adagium. Mark Savickas is één van de, zo niet dé goeroe van de life designbenadering. Hij spreekt op veel conferenties en is in volle omvang overal aanwezig. Savickas heeft de career adaptability geïntroduceerd als het centrale en te ontwikkelen vermogen dat mensen in deze tijd nodig hebben als ze hun leven en loopbaan willen en moeten ontwikkelen.
Nieuwe inzichten
Het thema van de conferentie Building Hope and Resilience 2013, hoop en veerkracht, ontstond op de laatste LARIOS-conferentie in 2011. Wetenschappers concludeerden toen dat mensen het in onzekere tijden moeten hebben van optimisme en incasseringsvermogen. LARIOS staat voor Laboratorio di ricerca ed Intervento per l’Orientamento alle Scelte (onderzoeks- en interventielaboratorium over keuzes) en is een afdeling van de universiteit van Padua.
Een wetenschappelijke conferentie kan belangrijke nieuwe inzichten en inspiraties opleveren voor de praktijk. Sommige onderzoekers en wetenschappers laten zich in hun benadering leiden door een strikt wetenschappelijke doelstelling. De implicaties voor de praktijk zijn dan niet altijd helder of relevant. Anderen streven een meer praktijkgerichte benadering na of zelfs een hechte verbinding met de praktijk in alle fasen van hun onderzoeksprojecten. Echt praktijkgericht onderzoek komt natuurlijk ook voor. In dit opzicht varieert de inbreng van de sprekers en workshopleiders. Annelies van Vianen, onze loopbaanhoogleraar van de UvA, vertegenwoordigt op de LARIOS-conferentie het Nederlandse wetenschappelijk forum. Dat doet zij uitstekend, maar wel als enige. Opvallend is dat er slechts enkele Nederlandse deelnemers in Padua zijn, terwijl we in deze tijden, waarin het vak onder druk staat, inspiratie goed kunnen gebruiken. Nederland telt een aantal kwalitatief goede opleidings- en kennisinstituten die niet gemist kunnen worden op een internationaal, wetenschappelijk podium.
Hoop voor alle leeftijden
Hoop is een toekomstgerichte attitude, een motivationele capaciteit en geen persoonlijkheidskenmerk. Self-efficacy (geloof in eigen kunnen) correleert in sterke mate met hoop. Hoop en veerkracht kunnen inspireren en bijdragen aan een proactieve, zelfsturende benadering van loopbaanontwikkeling. Zeker als hoop gekoppeld is aan richting, perspectief en activering kan het tot een aanzienlijke stuwkracht leiden in leven, werk en loopbaan. Alleen hoop genereren is niet voldoende en kan zelfs funest zijn, in de zin van wat ‘valse hoop’ wordt genoemd. Als professional uit de praktijk weet je uit ervaring dat mensen optillen en mooie vergezichten laten ontdekken enorm teleurstellend kan zijn wanneer de hoop is gestoeld op een irreële basis.
Tijdens de conferentie is met nadruk gezegd dat hoop, veerkracht en optimisme niet enkel gericht dienen te zijn op de jeugdige generaties. Vaak wordt al te gemakkelijk adolescentie en jongvolwassenheid als levensfase gekoppeld aan genoemde thema’s. Zeker, het is voor de huidige generaties Y en Z belangrijk dat ze hoop houden in onze onzekere tijden. Perspectieven zijn niet zomaar beschikbaar en zijn vaak weinig concreet. Maar ook voor andere generaties en levensfasen zijn hoop en veerkracht relevant. Als we uitgaan van een inclusief loopbaanbeleid dan is het zeker belangrijk om hoop en optimisme te ontwikkelen voor mensen met een achterstand of beperkingen naar en op de arbeidsmarkt. Ik heb het over ouderen, mensen met een lichamelijke, geestelijke of verstandelijke beperking of degenen afkomstig uit een andere cultuur of van een ander ras, dan wel met een andere seksuele gerichtheid, groepen die helaas nog altijd tegen talrijke vooroordelen moeten opboksen.
Geen doel op zich
Hoop kan een heel krachtig medium zijn voor cliënten en opdrachtgevers, een stimulerende en inspirerende kracht, die de nodige veerkracht kan genereren. Belangrijk is dat het ontwikkelen van hoop een realistische basis dient te hebben. Hoop kan zonder reëel perspectief snel omslaan in teleurstelling en wanhoop. Hoop als doel op zich dient in coaching dan ook te worden vermeden, kan cliënten van de regen in de drup doen belanden. Incasseringsvermogen en veerkracht klinken heel dynamisch en vitaal, maar ook hier een enkel woord van nuancering. Veerkracht kan eindigen in stuiteren met als resultaat onrust en het ontbreken van doelgerichtheid. Bovendien kan het vervallen in een te grote plasticiteit, waarmee eigenheid en stevigheid van de cliënt verloren kunnen gaan. Dat is een valkuil.
En tot slot nog een kanttekening bij life design en adaptability. Het zijn prima uitgangspunten voor levens- en loopbaanontwikkeling in deze tijden, waar het individu steeds meer op zichzelf is aangewezen. Laten we echter niet vergeten dat veel mensen, zowel in westerse en zeker ook in niet-westerse samenlevingen, niet altijd ruime mogelijkheden hebben voor het ontwerpen van een eigen bestaan.
