“Kan ik niet, is wil ik niet” was een van de opmerkingen die ik als kind weleens te horen kreeg. Met andere woorden: als je maar hard genoeg je best doet, lukt het wel. Aan deze opvatting ligt een behoorlijke overtuiging ten grondslag. Zijn we vrij om ons leven zelf te bepalen en vorm te geven? Of zijn we door god of het lot voorbestemd? Deze vraag heeft nogal gevolgen voor de coachpraktijk. “Appelleren we in ons werk niet dagelijks aan de wilsvrijheid van de cliënten? Gaan velen van ons niet stilzwijgend uit van het menselijk vermogen om opnieuw te beginnen?”, filosofeert Sijtze de Roos. Hij neemt aan de hand van het gedachtegoed van Hannah Arendt dit vraagstuk over de menselijke vrijheid onder de loep.
De opvattingen over en de ontwikkeling van de vrije wil zijn veranderd in de loop der tijd. Ontwikkelingspsycholoog Gerrit Breeuwsma geeft een psychologische analyse hiervan en hij beschrijft de complexiteit en de invloed van de relatie en de situatie. Dit ervoer Philip Zimbardo aan den lijve, met zijn wereldberoemde Standford Prison Experiment. “Ieder mens loopt de kans om onder de druk van de sociale omstandigheden ’slecht’ gedrag te vertonen. Maar ook ieder mens heeft de kans om een ‘alledaagse held’ te worden en van de wereld een betere plek te maken.”
Een ander inspirerend voorbeeld is Siegfried Aikman, coach van het Japanse herenhockeyteam. Zijn drijfveer om te winnen, leidt hem tot culturele inzichten en een creatieve aanpak. Arnoud Plantinga nuanceert het ‘willen’ enigszins. Hij promoveerde op de betekenis van schaamte in situaties van armoede. Is armoede of rijkdom een kwestie van willen? “Dit is niet helemaal onzin, maar sommige mensen hebben gewoon pech en kunnen in een poverty trap terecht komen.”
We hopen in deze uitgave te laten zien dat de (vrije) wil complex is en vele nuances kent. Toch concludeert Breeuwsma dat het een sociale functie heeft om in de vrije wil te geloven. Mensen die niet of minder in de vrije wil geloven, zijn sneller geneigd om zich te misdragen.
Dan hebben mijn ouders het toch goed gedaan.
Janet Rienties
Hoofdredacteur Tijdschrift voor Coaching
janet@tvc.nl
INHOUD THEMA 'WIL' (september 2019)
WIL
Wees vrij! (maar met mate), Gerrit Breeuwsma
In gesprek met Philip Zimbardo: Iedereen kan een held zijn, Marnix Reijmerink,
Klaartje van Gasteren & Jakob van Wielink
Wat wil de coach, Saskia Teppema
In gesprek met Arnoud Plantinga: Een kwestie van willen?, Veronica Waleson
IK-ANDER
De gevangenis die ‘schaamte’ heet, Michiel Soeters
Ik wil niet verslaafd zijn of wil ik het toch wel?, Nina de Ruiter
Er gaat niets verkeerd, Ad Maas
Waar een wil is, is een weg. Of niet?
ORGANISATIE
In wat je wilt is er altijd een weg, Marijke Lingsma & Francine ten Hoedt
Heibel in je hersens, Francine & Richard ten Hoedt
De wil om te helpen, Yvonne Burger
Over de wil en de weg, Anita Beecheno
MAATSCHAPPIJ
Jonge wereldverbeteraars, Erica Kuyters
Hannah Arendt: Denken, willen, oordelen en handelen, Sijtze de Roos
Pleidooi voor erkenning, Annette Nobuntu Mul
Gevaarlijke wildgroei aan coaches?, Ronald Wolbink, Karen Walthuis, Jikke de Ruiter & Sijtze de Roos
